Die Kruis-en-die-Kroon Deel 2

Binne die heiligheidsbeweging is daar verskeie groepe wat die kombinasie van die kruis-en-kroon as wapen of logo gebruik.  Pastoor Ollie Raper vertel so dat hy twintig jaar gelede in Edinburgh, Skotland in ‘n boekwinkel op ‘n kerkgroepering, Christian Mission, wat sterk op sendingwerk ingestel is, se wapen afgekom het.Die groepering het noue bande met Andrew Murray, Nederduits Gereformeerde predikant en bekende in heiligheidskringe as spreker by die Keswick-konferensies.  En hulle wapen is die kruis-en-kroon.  Ook by ander groepe is die wapen gebruik.

Uit die heiligheidsbeweging groei (onder andere) die kerk wat John Alexander Dowie stig, die Christian Catholic Church in Zion.  Dowie preek teen die gebruik van alkohol, tabak en varkvleis, en plaas groot klem op die leerstelling van goddelike genesing.  Hy verbied sy mense om enige medikasie te gebruik.  John G Lake word ‘n ouderling in hierdie kerk, en Dowie stel hom aan as bestuurder oor die boubedrywighede van die stad wat rondom die kerk groei.  Later word Lake ontnugter deur die grootheidswaan wat al meer by Dowie voorkom, en hy bedank uit die kerk.

Dowie stuur Johannes Büchler, en later Daniel Bryant na Suid-Afrika om Sionistegemeentes te stig.  Uit hulle werk ontstaan gemeentes in Johannesburg, Benoni en Krugersdorp.  Wanneer Bryant terugkeer na Amerika, vaar sy skip verby dié van Lake en Thomas Hezmalhalch wat op pad is om die Pinksterboodskap na Afrika te bring.  En die Sionistegemeente in Johannesburg ontvang die twee Amerikaanse sendelinge gulhartig, en hulle gemeente word die AGS se eerste gemeente.

Ook Dowie se Sionistebeweging gebruik die kruis-en-kroon as wapen, naas verskeie ander.

Sover in die geskiedenis van die AGS teruggegaan is, kom die wapen voor.  Waarskynlik het Lake dit reeds gebruik.  Die amptelike maandblad van die AGS, Comforter and messenger of hope, het reeds in 1913 die wapen op sy voorblad vertoon.  Heel moontlik is die wapen van die Sionistebeweging van Dowie oorgeneem, wat dit weer by die breër heiligheidsbeweging geleen het.

Die ouer AGS-lidmate bring die wapen in verband met die slagspreuk, ‘Geen kruis, geen kroon’.

In die eerste helfte van die tagtigerjare doen die AGS aansoek by die Heraldiese Vereniging om die wapen amptelik te registreer.  In antwoord op ‘n advertensie wat die Vereniging plaas, teken ‘n kerk van die Aposteltradisie in Amerika beswaar aan en verduidelik dat dit grootliks met hulle wapen ooreenstem.  Die direkteur van die Vereniging stel voor dat ligstrale (‘n son) saam met die kruis gebruik word, en die wapen word dan ook so geregistreer.

KRUIS-EN-KROON EN VRYMESSELAARS?

Die kruis, kroon en son speel ‘n belangrike rol in die simboliek van Vrymesselary.  Die Vrymesselaars skryf die oorsprong van hulle tekens toe aan die antieke Egiptenare, en verduidelik dat elke teken vier onderskeie betekenisse het wat elk in die ander opgesluit is: ‘n morele, politieke, filosofiese en geestelike betekenis.  Die simbole word byvoorbeeld polities geïnterpreteer in terme van ‘n magstryd teen enige vorm van politieke of godsdienstige despotisme.

Die kruis het vir die Vrymesselaars nie ‘n spesifieke Christelike betekenis nie, maar is eerder embleem van die natuur en ewige lewe.  Die X-teken is die teken van kreatiewe wysheid of Logos, wat ook na die Seun van God kan verwys.  Die teken van die son verwys weer na die herskepping wat die son se strale vir die natuur inhou na die lang wintermaande, en verteenwoordig heilige vuur, wat waarheid en liefde is.  Die Vrymesselaar wat die dertigste graad bereik, trap op die kroon as teken dat hy hom wreek op kerklike en politieke gesag wat mense onderdruk.

Alhoewel die tekens van die kruis, kroon en son dikwels in Vrymesselaargeskrifte voorkom, kon die kombinasie van die drie nêrens opgespoor word nie.  En in elk geval verskil die betekenis wat hulle aan die tekens heg, soveel van die Christelike kerk dat daar nie van enige verband tussen die twee gepraat kan word nie.

Skrywer: Dr Marius Nel

Die Kruis-en-die-Kroon Deel 1

VROEGSTE BETEKENISSE

Die kruis is seker vandag die bekendste van die simbole wat Christene gebruik.  Anders as wat ons dalk mag dink, was die kruis nie van vroeg af as simbool benut nie.

Die vroeë Christene wou nie die kruis gebruik om hulle identiteit aan te dui nie omdat dit vir die antieke mense ‘n groot skande was om aan ‘n kruis te sterf, byna soos ons vandag oor die galgdood dink.  En Christene het besef dat die kruis as simbool van hulle geloof maklik verkeerd verstaan kon word.  Die vroegste Christene is ook swaar vervolg vir hulle geloof, en wou seker nie herinner word aan hulle Saligmaker se gewelddadige vervolging en kruisdood nie.  Daarom vind ‘n mens die eerste tekens van die kruis as simbool in kerke en by begraafplase eers vanaf die vierde eeu.  Nou het die Romeinse staat die Kerk amptelik erken as wettige godsdiens en die vervolging van Christene is gestaak.   En Christene kon die kruis gebruik om hulleself te herinner aan wat hulle Heiland vir hulle gedoen het.

Die Griekse en Latynse woorde vir ‘kroon’ kan ook met ‘krans’ vertaal word.  Die krans het by die antieke mens ‘n belangrike rol gespeel.  Hulle het geglo dat as jy ‘n krans van ‘n jong boom se takke vleg, die lewenskrag van die plantsap op jou oorgaan.  En as jy so ‘n kransie in jou huis of by waterbronne ophang, weer dit die bose geeste af.  Hulle het ook kranse op hulle plaasdiere se koppe geplaas om vrugbaarheid te verbeter, en selfs op grafte om te verseker dat die dooies rus en vrede kon hê.  Ook bruidspare het sulke kranse gedra om die bose af te weer en vrugbaarheid te verseker.  Vandag nog dra bruide kranse, en hang mense kranse tydens Kersfees aan hulle deure op!  Dié gebruike het kerkleiers van die vroeë Kerk genoop om lidmate te ontmoedig om aan sulke gebruike deel te neem.

Ook wanneer vegtende soldate van die front terugkom, is daar lourierkranse om hulle nekke gehang.  Aanvanklik was die bedoeling dat die krans hulle van hulle bloedskuld sou reinig, maar later het dit die betekenis gekry dat hulle oorwin het.  Mettertyd het die gebruik ontstaan om aan die oorwinnaar in sport ook ‘n lourierkrans om te hang.  Dink hier aan 1 Korintiërs 9:24 en 2 Timoteus 4:8 wat na so ‘n krans verwys.

Die vroeë Christene het geglo dat martelare ook ‘n kroon sou ontvang omdat hulle in die aardse stryd hulle lewe verloor het.  Die vroeë Kerk het ook begin praat van die kroon wat die bruid dra, en dat die Kerk die bruid van Jesus Christus is.  Mettertyd het die kerkleiers begin preek dat aardse bruide ook ‘n kroon mag opsit, maar slegs as hulle maagde is, omdat die kroon aandui dat hulle die stryd teen immoraliteit gewen het.

Krone is ook met konings geassosieer.  Dink aan koning Dawid se kroon wat nie minder nie as 34 kilogram geweeg het (1 Kronieke 20:2)!  Die kroon as simbool het ook vir vroeë Christene herinner aan die Koningskap van Jesus.

En dan die bekendste kroon wat die een was wat die soldate uit dorings gevleg en op Jesus se kop geplaas het.  Die doringkrans is deur die eeue gebruik as simbool van Jesus se lyding, terwyl die kroon gedien het as uitbeelding van sy koningskap.

Teen die einde van die vierde eeu tref ‘n mens vir die eerste keer ‘n kombinasie van die simbole van kruis en kroon aan, en dan in verband met die wederkoms.  Die beeld kom in verskillende variasies voor.  ‘n Leë troon kom voor saam met ‘n kruis en ‘n kroon, en soms ook ‘n boekrol, lam, duif of Christusmonogram.  Die bedoeling van die gekombineerde simbool is tweevoudig: die stoel is leeg omdat Christus tussen die kruis en kroon is maar gou weer gaan kom, en die leë troon dui aan dat Hy hier en nou tussen ons teenwoordig is, al is dit op onsigbare wyse.

MEER MODERNE TYE

‘n Herlewing breek in die agtiende eeu in Amerika en Europa uit, deels as gevolg van die werk van die Wesley-broers, George Whitefield en Jonathan Edwards.  Dit word die Eerste Evangeliese Ontwaking genoem.  ‘n Eeu later lei Charles Finney, Dwight L Moodie en R A Torrey se werk tot die Tweede Evangeliese Ontwaking.  Teen die tweede helfte van die negentiende eeu beklemtoon leiers in hierdie herlewingsbeweging al meer die belangrikheid van heiligheid, en verwys na die ervaring dat ‘n mens onmiddellik of geleidelik geheilig word, as die doping met die Gees.  Die sterk klem lei tot wat vandag die heiligheidsbeweging genoem word, en wat tot die ontstaan van talle kerke en ander groepe lei.  Die heiligheidsbeweging beklemtoon bekering as ‘n krisiservaring wat die begin van die Christelike lewe aandui; heiliging as ‘n tweede genadewerk wat lewensveranderend van aard is; goddelike genesing; en premillenialisme.

Skrywer: Dr Marius Nel

ʼn Plek van skande? (Kruis)

Die vreeslikste manier om destyds dood te gaan, was om gekruisig te word. Net party soorte misdadigers is so tereggestel, soos verraaiers, of staatsvyande.

Die proses was baie wreed Dit was nie om noodwendig die persoon te straf nie, maar om ander af te skrik om nie dieselfde te doen nie. Daarom is daar dikwels ʼn nota aan die kruis vasgesit om te verduidelik waarom die persoon daar hang. Daar kon jy gaan lees wat jy nie moes doen nie. Anders hang jy netnou dalk ook daar. In Jesus se geval het daar gestaan “Koning van die Jode”. Hulle het natuurlik ook die persoon so ver as moontlik probeer verneder en het daarom al sy klere uitgetrek en met hom gespot. Ons weet hoe het hulle met Jesus tekere gegaan.

Kruise kon verskillende vorms aanneem. Dit kon soos ʼn maalteken lyk, soos ʼn T, kon net ʼn regop paal wees of soos die kruis lyk wat ons ken. Die persone is met toue aan die kruis vasgebind of kon met spykers vasgeslaan gewees het. Die mense is dan gewoonlik van uitputting, versmoring of so iets dood. Dit kon tot dae geduur het voordat ʼn persoon uiteindelik dood is.

Jesus is ook gekruisig. Die merkwaardige is egter dat hierdie skandelike gebeure die hoofteken van die Christendom geword het. Ons dra selfs vandag kruisies om ons nekke. Die rede is omdat Jesus juis deur hierdie skande en lyding heen vir ons redding gebring het. Meer nog, Hy is so brutaal dood, maar het nie dood gebly nie. Hy het uit die dood opgestaan. Die kruis word dus vir gelowiges die teken van Jesus se oorwinning oor die sonde en die dood. Dit het ʼn teken van hoop en oorwinning geword in plaas van ʼn skande. Terloops, dit is ook een van die sekerste bewyse dat die Christendom nie ʼn godsdiens is wat sommer deur mense uitgedink is nie. Wie sou, as jy ʼn godsdiens wou begin, die skandelikste ding waaraan jy kon dink as basis vir die nuwe godsdiens gebruik het? Nee, juis omdat die kruisgebeure regtig gebeur het, het die Christene die skandelike gebeure as die kern van hulle godsdiens aanvaar.

Die kruisgebeure het ook die voorbeeld geword vir hoe Christene moes optree. Christus het die hele manier waarop ons mag verstaan op sy kop kom draai. Christelike oorwinning en mag lê in opoffering en nederigheid. Ons moet dus ook bereid wees om vir ander te help al kos dit ons wat en al beteken dit lyding. Christelike mag bestaan in nederigheid en opoffering.

Boek: Geloof in Aksie-Bybel
Skrywers: Prof Jan van der Watt, Dr Stephan Joubert, Dr Johan Smith
Uitgewers: Christelike Uitgewers Maatskappy

Aan ‘n kruis of dalk net aan ‘n paal?

Daar is persone wat ‘n saak daarvoor uitmaak dat Jesus nie aan ‘n kruis gekruisig is nie, maar aan ‘n paal.

Hulle argumenteer dat ‘n paal klop met al die gegewens wat beskikbaar is. ‘n Paal steek byvoorbeeld bo Jesus se kop uit en die nota (titulus) kan daar vasgemaak gewees het; Jesus sou die paal kon dra; hulle sou sy voete en hande kon vasspyker (en veral sy voete, want as jy aan ‘n paal hang mag jy dalk te lank wees met jou uitgestrekte arms, sodat jou voete dalk aan die grond mag raak dan moes dit vasgespyker word met jou knieë wat gebuig is, ens).

‘n Verdere argument word gebaseer op Deut 21:22-23 (waar daar na ‘n boom of houtpaal verwys word) wat in Galasiërs 3:13 aangehaal en met die kuis van Jesus verbind word. Paulus sien dus ‘n verband tussen die houtpaal en die kruis. Reeds met die vertaling van die Septuagint het die gedagte dat Deuteronomium 21 net na dooie liggame verwys wat aan ‘n houtpaal of boom gehang is, begin vervaag en het dit na kruisiging ook begin verwys. Dit maak dit moontlik om tog te oorweeg of Jesus nie aan ‘n houtpaal gekruisig is nie. Johannes 3:14 kan hiermee saamgelees word. Die kruis van Jesus word hier vergelyk met die slang wat deur Moses in die woestyn verhoog is – merkwaardig dat Johannes kan voel dat die kruis van Jesus met die paal van die slang vergelyk kan word.

Ten spyte hiervan is die heersende opinie tog dat die kruis waaraan Jesus gesterf het, die tradisionele vorm wat ons ken gehad het. Tog moet ons erken dat niks met 100% sekerheid gesê kan word nie. Dit gaan meer oor waarskynlikhede.

Skrywer: Prof Jan van der Watt