Wat is presies gedra as daar staan “die kruis” is gedra?

Wat is presies gedra? Van die opsies is: (i) óf die hele kruis soos dit ingeplant is, (ii) óf net die dwarsbalk wat (soms) bo-op ‘n paal wat reeds regop geplant is, geplaas is.

Daar is kommentatore wat beweer dat Jesus net die dwarsbalk (Latynse woord patibulum) sou gedra het. Hulle het egter geen bewyse, behalwe dat ons weet dat dit soms gebeur het nie. Dit is egter nie genoeg rede om te sê dat Jesus net die dwarsbalk gedra het nie. Die gegewens lei ons in ‘n ander rigting.

Al vier evangeliste gebruik die Griekse woord staurov~ (stauros) gebruik en dit word normaalweg met kruis vertaal. Al die groot Griekse woordeboeke (Liddell & Scott; Bauer et al) noem net dat die woord na die hele kruis verwys. Net een belangrike woordeboek (Louw en Nida) noem die moontlikheid dat dit miskien na net ‘n deel van die kruis (die dwarsbalk) kan verwys. Ook die vroeë vertalers van die Bybel in Latyn (die Vulgaat) vertaal die Grieks met crucis (= kruis) en nie met patibulum (= dwarsbalk) nie. Ander gebruike van die woord staurov~ (stauros) in die Nuwe Testament bevestig dat dit na die hele kruis verwys. Hier is ‘n klompie voorbeelde: vgl. Matt 10:38; 16:24; 27:322; Mark 8:34; 15:21; Luk 9:23; 14:27; 23:26; Joh 19:17 waar dit saam met ander woorde vir die dra van die kruis (selfs figuurlik) gebruik word. Op ander plekke dui dit op die plek waar iets gebeur (bv. Matt 27:40,42; Mark 15:30,322 Joh 19:25,31; ietwat anders, maar tog met dieselfde basiese strekking is Fil 2:8, Kol 1:20 en Heb 12:2). Die kruis (as geheel) word ook teologies herinterpreteer (bv. 1 Kor 1:17,18; Gal 5:11; 6:12,14; Ef 2:16; Fil 3:18; Kol 1:20; 2:14). Die mees algemene opinie ogv. al die gegewens is dat dit die hele kruis is wat gedra is.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Hoe is die kruis gedra?

Hoewel Jesus die kruis die eerste en gedra het, vertel die sinoptiese evangelies dat Simon later gehelp het. Maar wat is presies gedra?

Was dit die dwarsbalk, ‘n paal, of die hele kruis? Die manier waarop Matteus 27:32 en Markus 15:21 dit stel kan ons nie vir seker sê wat of hoe dit gedra is nie. Lukas 23:26 se formulering interesseer ons egter: ”Terwyl hulle Hom weglei, gryp hulle ‘n sekere Simon van Sirene, wat toe net van buite die stad af gekom het, en sit die kruis op hom om dit agter Jesus aan te dra”. Volgens die Griekse uitdrukking (ἐπέθηκαν αὐτῷ) moes hulle die kruis op ‘n manier bo-op Simon gesit het sodat hy dit op sy skouer(s) moes dra. Hoe dit gedoen is, word nie gesê nie – vrae soos of hy die hele kruis opgetel het of gesleep het kan nie beantwoord word nie. Johannes (19:17) noem nie dat Simon gehelp het nie, maar sê bloot dat Jesus sy kruis opgetel en self gedra het. Ook hier is daar geen aanduiding van wat presies Hy opgetel het of hoe hy dit gedra het nie. Die Bybelgegewens help ons net om te kan sê dat iets (wat “kruis” genoem word) op die skouer gedra of miskien gesleep is.

Skrywer: Prof Jan van der Watt