Aborsies in Suid Afrika – Coen Slabber

Die International Conference on Population Development van die Verenigde Nasies (Kaïro, 1994) het onveilige aborsies as ʼn belangrike gesondheidsrisiko erken. [ʼn Onveilige aborsie is ʼn aborsie gedoen deur ʼn persoon wat nie opgelei is nie of ʼn aborsie gedoen onder onhigiëniese toestande – gewoonlik buite ʼn hospitaal. Daarom staan dit ook as “agterstraat aborsies” bekend.] Die Wêreld Gesondheidsorganisasie bereken dat ongeveer 75 000 vrouens jaarliks sterf as gevolg van onveilige aborsies. In Afrika alleen word daar 4,2 miljoen onveilige aborsies elke jaar gedoen. Ongeveer 30 000 vroue in Afrika sterf elke jaar as gevolg van onveilige aborsies. Hulle gaan verder deur te sê dat onveilige aborsies gedoen word, want veilige mediese aborsies word deur wetgewing verbied. Baie lande, insluitend Suid-Afrika het sedertdien hulle wetgewing verander om aborsies te wettig.

In Februarie 1997 tree ʼn nuwe wet (Keuse oor die Beëindiging van Swangerskap) oor die terminasie van swangerskap in werking. Wet 92 van 1996 het Suid-Afrikaners se benadering tot aborsie radikaal verander. In die Voorwoord word onder andere gesê dat die grondwet die reg van persone om self besluite oor voortplanting te neem, beskerm. In die wet word die voorwaardes waaronder ʼn swangerskap beëindig mag word, genoem:

(1)          Op versoek van die vrou binne die eerste twaalf weke van swangerskap.

(2)          Van die dertiende tot die twintigste week as ʼn geneesheer na konsultasie met die vrou dit aanbeveel. Aspekte wat hier hanteer word, is gevalle waar die moeder se lewe (fisies en geestelik) in gevaar is, as daar ʼn betekenisvolle risiko is dat die fetus abnormaal sal wees, as die swangerskap die gevolg van verkragting of bloedskande is of as die swangerskap die sosiale of ekonomiese omstandighede van die vrou betekenisvol sal beïnvloed.

(3)          Na twintig weke mag die swangerskap beëindig word as die vrou se lewe in gevaar is of as die fetus erg misvorm sal wees of as die voortgesette swangerskap ʼn bedreiging vir die fetus inhou.

Behalwe in vroeë swangerskappe mag slegs ʼn geneesheer ʼn aborsie uitvoer. In vroeë swangerskappe (voor twaalf weke) mag ʼn verpleegkundige wat die nodige opleiding gehad het, dit ook doen. Die wet maak ook voorsiening vir berading. In alle gevalle moet die vrou ingeligte toestemming gee. In gevalle van minderjariges word aanbeveel dat hulle hulle ouers, voog, gesinslede en/of vriende vooraf raadpleeg. As sy dit nie wil doen nie, kan die aborsie steeds voortgaan.

Wat is die situasie vandag? Sedert die wet aanvaar is, is 529 410 aborsies in Suid-Afrika gedoen. In 2005 alleen is 85 621 aborsies gedoen. Ongeveer 9,2% van alle swangerskappe in Suid-Afrika eindig in ʼn aborsie. Dit sluit spontane aborsies uit. ʼn Kommerwekkende statistiek is dat 24% van alle aborsies na 12 weke gedoen word. Die risiko vir die doen van ʼn aborsie verhoog na 12 weke. Na die inwerkingstelling van die wet het die aantal aborsie-verwante sterftes met 90% afgeneem.

Wat kan ons uit hierdie statistiek aflei?

• Die geboortebeperkingsprogram slaag nie in sy doel nie. Daar is te veel ongewensde swangerskappe wat deur ʼn aborsie beëindig word. Aborsie mag nooit as ʼn vorm van geboortebeperking gebruik word nie.
• Ek dink nie dit sal moontlik wees om die wetgewing te skrap nie. Die Amerikaanse kerke probeer al veertig jaar om hulle wetgewing te skrap – sonder enige sukses.

Wat moet die kerk in Suid-Afrika doen as hy nie die wet kan omkeer nie? Die kerk sal sterk leiding moet gee oor verantwoordelike seksuele gedrag veral vir ons jongmense. Mense moet besef dat regte altyd met verantwoordelikhede gepaard gaan.

Volgende keer kyk ons na die etiese argumente wat in die aborsie-debat gebruik word.

Outeur: Dr Coen Slabber

Aborsie: Die Bybel en Aborsie – Coen Slabber

In die inleidingsartikel oor aborsie het ons reeds na twee groot groepe verwys: diegene wat glo dat die vrou die reg het om te kies of sy met haar swangerskap wil voortgaan of nie (pro-keuse) en diegene wat glo dat die staat aborsie moet verbied (pro-lewe). Die interessante is dat beide hierdie groepe die Bybel gebruik om hulle standpunte te verdedig. Maar wat sê die Bybel oor aborsies?

Die Bybel is oënskynlik stil oor aborsies. Dit is moeilik om te verstaan, want aborsies was algemeen uitgevoer tydens die Nuwe Testamentiese tyd. Die Assiriërs het reeds in die twaalfde eeu vC ʼn wet gehad oor self-geïnduseerde aborsies. Omdat die Bybel min/niks oor aborsie sê nie, soek mense na teksverse om die waarde van die fetus te bepaal – is die fetus mens of pre-mens? Indien die fetus ʼn pre-mens is, sou aborsie geoorloof wees. Een ding is baie duidelik: mense lees in teksverse dinge wat glad nie daarin staan nie.

Die Pentateug

Die Here God het toe die mens gevorm uit stof van die aarde en lewensasem in sy neus geblaas, sodat die mens ʼn lewende wese geword het (Genesis 2:7). Kan ons hieruit aflei dat Adam eers mens geword het toe hy sy eerste asemteug gegee het? Beteken dit dat lewe begin as ʼn baba begin asemhaal – voor dit is hy slegs potensieel mens?  ʼn Aborsie gedoen voor ʼn baba asemhaal beëindig nie die lewe van ʼn mens nie?

Kom ons kyk na enkele ander gedeeltes in die Pentateug:

• Genesis 25:21 – 23: Sy vrou Rebekka het swanger geword. Die kinders in haar het teen mekaar gestamp, en toe sê sy: “Waarom gebeur so iets met my?” Sy het toe die Here gaan raadpleeg en Hy het vir haar gesê: “Daar is twee nasies in jou, twee volke uit jou sal van mekaar geskei word. Een sal sterker wees as die ander, die oudste sal die jongste dien.” Hier word na Rebekka se tweeling verwys as twee nasies. Hulle is duidelik nie nasies op daardie stadium van hulle ontwikkeling nie. Ons moet dit dus simbolies vertolk. Hulle sal eers later gebore word en hulle afstammelinge sal later twee nasies word. Let op dat hier na kinders verwys word. Die antieke Hebreeus het geen word vir embrio of fetus gehad nie. Was hierdie kinders/fetusse volwaardige mense? Hierdie gedeelte hanteer nie hierdie vraag nie.
• Genesis 38:24: Drie maande later is aan Juda vertel: “Jou skoondogter Tamar het haar soos ʼn prostituut gedra en is swanger. Tamar was ʼn weduwee sonder ʼn man en daarom word dit aanvaar dat sy ʼn prostituut is. Haar skoonvader, Juda, beveel dat sy lewend verbrand moet word. As Juda geglo het dat haar tweeling enige waarde gehad het, sou hy nie haar vonnis uitgestel het tot na hulle geboorte nie? Juda word nie veroordeel oor sy besluit nie. [Juda het haar lewe gespaar toe hy besef dat hy die vader van haar kinders was.]
• Eksodus 13:1: Die Here het vir Moses gesê: “Julle moet elke eersgeborene aan My wy, elke eersteling wat in Israel gebore word, mens en dier. Dit is Myne. Dwarsdeur groot dele van die antieke Midde-Ooste was die eersgebore seun ritueel geoffer aan die gode. As die geboorte van die seun voorafgegaan is deur die geboorte van ʼn meisie of ʼn aborsie is die seun nie geoffer nie, want hy was nie die eersteling wat gebore is nie. Later is dit vervang met die offer van ʼn plaasvervangende dier of ʼn kontant donasie aan die tempel of hulle het die seun aan die diens van die betrokke god gewy. Hierdie praktyk het niks met aborsie te doen nie, maar verwys eerder na kindermoord. Hierdie babas is na hulle geboorte doodgemaak. Dit wys egter vir ons dat pasgebore babas destyds nie hoog aangeslaan is nie. Daar is ander gedeeltes in die OT wat verwys na menslike offers:
  • Rigters 11:29 – 40: Jefta lê ʼn gelofte teenoor die Here af waarin hy onderneem om, as hy behoue bly teen die Ammoniete, die eerste persoon wat uit sy huis uit hom tegemoet kom as brandoffer te offer. Hy het sy enigste dogter geoffer.
  • 1 Konings 16:34: Hierdie vers mag verwys na Giël wat sy twee kinders geoffer het terwyl hy Jerigo herbou het. Argeologiese uitgrawings het die oorblyfsels van mense ontdek wat geoffer was om “die guns van die gode te verwerf.”
  • 2 Konings 16:3: Agas, koning van Juda, offer sy eie seun.
  • 2 Konings 17:17: Die volk het hulle seuns en dogters verbrand …
  • 2 Konings 21:6: Manasse het sy eie seun as offer verbrand.
  • Jesaja 57:5: Jesaja praat namens die Here en verwys na die gebruik van die mense van Israel om hulle kinders in die laagtes en onder die oorhangende rotse te offer.
  • Jeremia 7:31: Die Judeërs het die hoogte van Tofet in die Ben-Hinnomdal gebou om daar hulle seuns en dogters in die vuur te offer.
  • Ens.
• Eksodus 20:13: Jy mag nie moord pleeg nie. Dit is die doodmaak van ʼn mens. Omdat die skrywers van die OT en die tradisie van die Jode bepaal het dat ʼn mens eers mens word as hy sy eerste asemteug gegee het, het dit destyds nie vir aborsies gegeld nie.
• Eksodus 21:22: Wanneer mans met mekaar baklei en hulle ʼn swanger vrou omstamp, sodat sy ʼn miskraam het maar nie blywend beseer is nie, moet hy wat haar gestamp het, onderhewig aan die goedkeuring van die regbank, die boete betaal wat die eggenoot van die vrou hom oplê. Vers 23 sê dat as sy blywend beseer is, is die straf ʼn lewe vir ʼn lewe. Sou die vrou sterf, moet die man wat haar gestamp het, doodgemaak word, want die vrou was ʼn mens. Vers 22 is verwarrend. In die Nuwe Afrikaanse Vertaling lees ons van ʼn miskraam. Die New Kings James Version praat egter van gives birth prematurely. Die Ou Afrikaanse Vertaling praat van haar vrug afgaan. Die NIV praat van gives birth prematurely, maar as voetnota sê hulle has a miscarriage. Dit is onduidelik waarna hier verwys word. Aborsie is ʼn sterk moontlikheid.
• Eksodus 22:29: Moenie talm met jou offers uit jou graan- en wynoes nie. “Die eersteling van jou seuns moet jy vir My gee.” Party teoloë glo dat hier verwys word na die tyd toe die antieke Hebreërs en Kanaäniete hulle eerste seun geoffer het. Kanaäniete het dit gereeld gedoen.
• Levitikus 17:11: Omdat die lewe van ʼn dier in sy bloed is, het Ek die bloed vir julle gegee om op die altaar versoening te doen vir julle lewens. Party glo dat hierdie vers beteken dat lewe begin sodra daar bloed in die embrio/fetus teenwoordig is. Ons weet dat die hart van die embrio op ʼn baie vroeë stadium reeds klop (ons kan dit reeds op agt weke op die sonar sien). Dit is dan die begin van lewe.
• Levitikus 27:6: Van ʼn maand oud tot op vyf jaar is ʼn seun se loskoopwaarde sewe en vyftig gram en ʼn dogter s’n vier en dertig. ʼn Kind kry eers ʼn waarde na een maand. Voor dit het hulle blykbaar geen geldelike waarde nie.
• Numeri 3:15: Tel die Leviete volgens hulle afkoms en families, almal van ʼn maand en ouer wat manlik is. Vir die volkstelling is net seuns ouer as een maand gereken. Beteken dit dat ʼn baba jonger as een maand nie werd was om as mens getel te word nie? ʼn Moontlike verklaring is dat die sterftesyfer van babas onder een maand so hoog was dat ʼn mens nie met redelike sekerheid kon bepaal of die baba sou bly lewe het nie. As die baba ʼn maand oorleef het, kon ʼn mens met redelike sekerheid aanvaar dat hy sou oorleef.
• Numeri 5:12 – 31 beskryf ʼn ritueel indien ʼn man agterdogtig is dat sy vrou ontrou aan hom was. Die man neem die vrou na die priester toe met een en ʼn half kilogram garsmeel as offer. Die priester neem ʼn erdebak met gewyde water en gooi van die tabernakelvloer se stof daarin. Die vrou moes die offer (die garsmeel) vashou terwyl die priester self die erdebak met water, wat bittere smart en ʼn vloek oor haar kan bring, vasgehou het. Die priester plaas die vrou onder eed. Daarna moes sy die water drink terwyl die priester ʼn vloek oor haar uitgespreek het. As sy ontrou was, mag Hy jou vrugbaarheid laat vergaan en jou buik laat opswel. Was sy onskuldig, het die vloek geen uitwerking op haar gehad nie. In die NIV word haar vrugbaarheid sal vergaan vertaal met her womb will miscarry. Niemand is blykbaar bekommerd oor die fetus nie.
• Numeri 31:17 – 18: Maak al die seuntjies dood en elke vrou wat al met ʼn man gemeenskap gehad het. Maar elke dogter wat nog nie met ʼn man gemeenskap gehad het nie, mag julle laat lewe en vir julle vat. (Dit gebeur aan die einde van ʼn veldslag teen die Midianiete.) Moses, waarskynlik in opdrag van God, word beveel om al die seuntjies en vroue wat reeds gemeenskap gehad het, dood te maak. Van die laaste groep sou sommige sekerlik swanger gewees het. Die fetus is dus saam met die moeder doodgemaak. Beteken dit dat hierdie fetusse geen waarde gehad het nie? Die dogters wat nog nie gemeenskap gehad het nie, word gespaar, want hulle het waarde.
• Deuteronomium 2:34: In daardie tyd het ons al sy stede verower en verwoes. Van hulle mans, vrouens en kinders het ons niemand laat vrykom nie. Die Israeliete het probeer om deur Gesbon in vrede te trek. Hulle slaag nie. Waarskynlik op bevel van God vernietig hulle die stede en vermoor die mense. Weereens sou dit insluit die dood van die fetusse van die swanger vroue. Die fetusse word nie eers genoem nie.
• Deuteronomium 30:19: Ek roep vandag die hemel en die aarde tot getuie teen julle dat ek die lewe en die dood aan jou voorgehou het, die seën en die straf. Kies die lewe sodat jy en jou nageslag kan lewe. Party mense sê dat hierdie ʼn afkeuring van aborsie is. Dit is baie gevaarlik om verse buite hulle konteks te lees. Verse 15 – 18 is baie duidelik: waarna vers 19 se keuse verwys, is of om afgode te dien of om Jahweh te dien. Vers 19 het geen verband met aborsie hoegenaamd nie. Dit gaan hier oor geloofskeuses.
• Deuteronomium 32:23 – 25: Ek sal ramp op ramp oor julle bring …Op straat roei die swaard die kinders uit, in die slaapkamers is daar angs: jong man en jong meisie, suigling en grysaard, almal kom om. God is hier besig om te beskryf hoe Hy ʼn nasie gaan uitwis. Dit sluit in mense van alle ouderdomme en beide geslagte. Fetusse word nie eers genoem nie.

Die Ou Testament

• 2 Konings 2:22 – 24: Elisa, ʼn man met ʼn bles, is hier besig met ʼn klomp seuntjies. Hulle spot hom: Hoër op, kaalkop! Hoër op kaalkop! Hy vervloek hulle in die Naam van die Here. Twee bere kom uit die bos en verskeur 42 van die kinders. Hierdie verse het niks met aborsie te doen nie, maar wys vir ons dat kinders destyds nie hoog geag is nie.
• 2 Konings 15:16: Hy (Menahem die koning van Israel) het al die swanger vrouens laat oopsny. Hy was kwaad omdat die mense van Tifsag nie die poorte vir hom wou oopmaak nie. As ons dink aan die geneeskunde van destyds moet ons aanvaar dat al die fetusse en moeders gesterf het tydens hierdie “operasie.” Daar is geen veroordeling van sy optrede nie.
• Job 3:2 – 4; Job 3:11 – 19; Job 10:18 – 19): Job ly. God laat Satan toe om al Job se kinders dood te maak, maar Job se lewe word gespaar. Job sê: Die dag waarop ek gebore is, moes nooit aangebreek het nie, die nag toe gesê is ʼn seuntjie het in die wêreld gekom. Beteken dit nou dat dit beter is om ʼn swangerskap te beëindig as om ʼn baba in die wêreld te bring wat sal ly?
• Psalm 51:7: Ek was skuldig toe ek gebore is, met sonde belaai toe my moeder swanger geword het. Die tweede deel van die vers word deur baie Christene gesien as ʼn verwysing na die erfsonde.
• Psalm 139:13: U het my gevorm, my aanmekaargeweef in die skoot van my moeder. Dit beskryf God wat die ontwikkeling van die fetus beheer tydens swangerskap. Hier word geen verwysing na ʼn aborsie gemaak nie. Dit sê ook nie vir ons of die fetus ʼn persoon is nie. Dit beskryf net hoe die fetus ontwikkel.
• Psalm 139:16: U het my al gesien toe ek nog ongebore was, al my lewensdae was in u boek opgeskrywe nog voordat ek gebore is. Dit beskryf God wat die ontwikkeling van die fetus dophou en sê dat die lewenspan reeds voor die geboorte vasgestel is. Party mense beweer dat hierdie vers impliseer dat ʼn persoon se dae by sy geboorte begin – voor dit is hy slegs ʼn potensiële persoon. Dit is ʼn bietjie vergesog.
• Prediker 4:1 – 3: Maar die gelukkigste van almal is dié wat nog glad nie gebore is nie en nog nie al die onreg gesien het wat op hierdie wêreld gedoen word nie. Die skrywer praat hier van verdrukking en lyding van onskuldige mense. Die skrywer verwys moontlik daarna dat ʼn swangerskap wat onderbreek word, beter is as ʼn lewende geboorte. Die persoon wat gebore is sal ongeregtighede en pyn verduur.
• Prediker 6:3 – 6: ʼn Man kan honderd kinders hê en baie lank lewe … as hy nie die goeie dinge kan geniet nie en nie eers in ʼn graf begrawe word nie, is ʼn doodgebore baba beter daaraan toe. Volgens sommiges beteken dit dat ʼn swangerskap wat beëindig word (nie ʼn lewende baba produseer nie) beter is as ʼn lewe wat leeg en ongelukkig is.
• Jesaja 49:1: Die Here het my voor my geboorte al geroep; toe ek nog in my moeder se liggaam was, het Hy my op my naam genoem. Party mense sê dat dit beteken dat God die fetus as mens erken, want Hy noem hom op sy naam. Ander sê dit is ʼn indikasie van God se vermoë om te weet van toekomstige gebeure – gebeure wat nog nie plaasgevind het nie.
• Jeremia 1:5: Voordat Ek jou in die moederskoot gevorm het, het Ek jou geken; voordat jy gebore is, het Ek jou aan My gewy en jou as profeet vir die nasies aangestel. God sê hier dat Hy vir Jeremia selfs voor hy in sy moeder se skoot gevorm is, geken het. Hierdie vers sê niks oor aborsie nie, al word dit dikwels in die aborsie-debat gebruik. Om te beweer dat hierdie vers sê dat ʼn fetus reeds ʼn persoon is, is nie waar nie – ons lees iets wat nie hier staan nie.
• Esegiël 37:8 – 10: Hierdie is ʼn beskrywing van Esegiël se visioen in die laagte. Al wat hy sien is droë bene. Die Here beveel hom om as profeet vir hierdie bene op te tree. Terwyl hy as profeet optree, beweeg die bene na mekaar toe en daar kom senings en vleis met ʼn vel bo-oor getrek. Hulle het egter nie geleef nie, want hulle het nie asem gehad nie. Eers toe die gees/asem in hulle kom, het hulle gelewe. Die implikasie is dat ʼn gevormde mens nie lewe voordat hy asemhaal nie. Begin lewe met die eerste asemteug?
• Hosea 14:1: Samaria sal boet … die mans sal met die swaard doodgesteek word, die klein kindertjies sal verpletter word en die swanger vrouens sal oopgesny word. God is ontsteld oor Efraim vir Baäl aanbid. Dit wil voorkom asof Hy geen waarde heg aan die fetusse van daardie swanger vroue nie. Hulle (die fetusse) was tog onskuldig aan enige misdaad.
• Amos 1:13: Maar nou het hulle ʼn vierde sonde daarby gevoeg: hulle het swanger vrouens in Gilead oopgesny en hulle eie gebied uitgebrei. Hierdie verwys na die wandade van die Ammonitiese soldate. Die oopsny van swanger vrouens sou sekerlik lei tot die dood van die moeder en die fetus. Dit lyk of wat hier veroordeel word die dood van vrouens is wat hulleself nie kan verdedig nie. Die fetusse word nie genoem nie.

Die Talmoed

[Talmoed = heilige boek van die Jode met godsdienstige oorleweringe, sedekundige beskouings, leefreëls, ens.]

Die Talmoed glo dat ʼn mens eers volledig mens is by geboorte. As die baba normaal gebore word, gebeur dit met die verlossing van die baba se koppie. As die baba egter voetjies eerste gebore word, gebeur dit  wanneer die helfte van die baba se liggaampie verlos is.

Die Nuwe Testament

• Matteus 26:24: Wee die man deur wie die Seun van die mens verraai word. Dit sou vir daardie man beter gewees het as hy nooit gebore was nie. Voorstanders van aborsie lei hieruit af dat beëindiging van swangerskap beter sou wees as ʼn voltooide swangerskap as die kind se lewe moeilik sou wees.
• Lukas 1:15: … reeds van sy geboorte af sal hy met die Heilige Gees vervul wees. Hier het ons weer ʼn probleem met die vertaling. Die Ou Vertaling lui: alreeds van die skoot van sy moeder af – is dit voor sy geboorte? Die NIV sê: even before he was born. King James: even from his mother’s womb. Waarvan ons egter hier lees, is Johannes se spesiale geboorte. Dit geld nie noodwendig vir alle babas nie.
• Lukas 1:35: Die Heilige Gees sal oor jou kom, en die krag van die Allerhoogste sal die lewe in jou wek. Daar om sal die een wat gebore word, heilig genoem word, die Seun van God. Van die ouer vertalings verwys na that holy thing which shall be born. Die engele verwys na Maria se fetus as ʼn heilige thing. Hierdie stem ooreen met die tradisionele Joodse geloof dat ʼn fetus eers werklik mens word nadat hy halfpad gebore is.
• Lukas 1:41: Net toe Elisabet die groet van Maria hoor, het die kindjie in Elisabet se moederskoot beweeg. Ons weet dat Elisabet reeds in die sesde maand van haar swangerskap was. Op hierdie stadium is die baba met vandag se tegnologie reeds lewensvatbaar. Let wel hierdie gedeelte sê niks oor vroeë swangerskappe nie. Ons het ook hier te doen met twee wonderswangerskappe en kan daarom nie alles sommer van toepassing maak op ʼn gewone swangerskap nie.
• Lukas 1:42: Geseënd is jy onder die vroue en geseënd is die vrug van jou moederskoot. Diegene wat glo dat lewe voor geboorte begin, sê dat Elisabet na hierdie vroeë swangerskap van Maria as ʼn baba verwys. Dit mag egter beteken dat hierdie fetus spesiaal is, want dit sal groei, ʼn mens word en uiteindelik gebore word as Jesus.
• Galasiërs 1:15 – 16: Maar God het my al voor my geboorte vir Hom afgesonder en Hy het my in sy genade geroep … Dit dra dieselfde gedagte oor as Jeremia 1:5: Reeds voor sy geboorte het God Paulus se rol geken.

Die Didage

Dit is waarskynlik tussen 100 en 150 nC geskryf. Ons weet nie wie die skrywer(s) was nie. Dit was ʼn belangrike dokument in die vroeë kerk.

• Afdeling 2.2: Moenie ʼn kind deur aborsie doodmaak nie. Waarna word hier verwys? Dit mag wees dat hier na ʼn bekende verskynsel in die Romeinse Ryk, kindermoord, verwys word. Die vrou het die pasgebore baba buite die huis neergelê. As die vader verantwoordelikheid vir die kind aanvaar, het hy hom in die huis gebring. Anders word die kind daar neergelê om te sterf. Die vroeë Christene het hierdie kinders opgetel en in families geplaas.

Die Apostoliese Geloofsbelydenis

Ek glo in … Jesus Christus … en sit aan die regterhand van God, die almagtige Vader; vanwaar Hy sal kom om te oordeel die wat nog lewe en die wat reeds gesterf het.

In baie ou Engelse vertalings word gepraat van die quick and dead. Hierdie frase kom van Handelinge 10:42 en 1 Petrus 4:5 waar dit verwys na Jesus Christus wat gereed staan om die lewendes en die dooies te oordeel. Quickening is ʼn woord wat nie meer gebruik word nie, maar verwys na die stadium waartydens die moeder die baba voel skop. Die algemene gevoel is egter dat dit eerder verwys na die ou Engelse woord cwicu, wat lewend beteken.

Gevolgtrekkings

Nog die Ou nog die Nuwe Testament hanteer aborsie direk. Geskrifte van die vroeë Christelike beweging verdoem aborsie.

• Ou Testament: Die sleutelvers is Eksodus 21:22. Volgens party vertalings (NIV) mag ons aflei dat die fetus ʼn persoon is. Uit ander vertalings kan ons nie hierdie gevolgtrekking maak nie. Meeste verse heg nie ʼn hoë waarde aan die fetus nie.
• Lukas 1:41 mag geïnterpreteer word as sou aborsies na die fetus lewensvatbaar is, verdoem word.

Die probleem is dat beide die Ou en Nuwe Testament dieselfde woord gebruik om te verwys na ʼn ongebore fetus, ʼn pasgebore baba en ʼn ouer kind. Weereens gee dit aanleiding tot direk teenoorgestelde afleidings:

(a)    Die fetus is volledig mens soos ʼn pasgebore baba; of

(b)   Soos ons vandag na ʼn fetus as ʼn mens verwys in die algemene spreektaal, het hulle dit ook gedoen.

In ons volgende artikel gaan ons kyk na aborsie in Suid-Afrika.

Outeur: Dr Coen Slabber

Aborsie: Aborsie in Antieke Tye – Coen Slabber

[Aborsie = uit Latyn – ab­ – weg; oriri – gebore word.]

In die vorige artikel het ek ʼn algemene inleiding oor die onderwerp gegee. Nou kyk ons na aborsie in antieke tye. In ons volgende artikel gaan ons kyk na wat die Bybel oor aborsie sê. In hierdie artikel is daar dus nie verwysings na Bybelverse nie. Dit kom volgende.

Ons glo dikwels dat aborsie ʼn moderne probleem is wat veroorsaak word deur die vooruitgang in die mediese wetenskap. Dit is nie waar nie. Aborsie was welbekend in antieke Rome; reeds toe het Christene en Jode beswaar gemaak teen die doen van aborsies.

Buite-Bybelse literatuur

Hippokrates, in sy beroemde eed, sê: Ek sal nie aan ʼn vrou ʼn pessarium gee om ʼn aborsie te veroorsaak nie. [Pessarium = ‘n klein medisinale soliede blok wat in die vagina geplaas word. Word afgelei van die Grieks pessos = ovaal steen. (Oxford English Dictionary)] Die Sibillynse Orakels sê dat vrouens wat dit wat hulle in hulle maag het, aborteer in die kategorie val van diegene wat die bose doen. [Sibillyns = boeke met voorspellings van die sibille (= profeet, waarsêer) Cumae wat in krisistye deur die ou Romeine geraadpleeg is – HAT]

In antieke (heidense) Griekeland en Rome was Aristoteles (284 – 322 vC) se siening algemeen aanvaar. Hy het geglo dat die embrio (van bevrugting tot agt weke na bevrugting) ʼn “vegetable” siel het. Dit ontwikkel later in die swangerskap in ʼn diere siel en nog later in die siel van ʼn mens. Die ontwikkeling van ʼn mense siel gebeur 40 dae na bevrugting in die geval van ʼn manlike fetus en 90 dae na bevrugting indien dit ʼn vroulike fetus is. [Dit is van min betekenis, want destyds was dit onmoontlik om op so ʼn vroeë stadium die geslag van ʼn fetus te bepaal.] ʼn Aborsie is slegs veroordeel as die siel vernietig word. Vroeë aborsie was dus heeltemal aanvaarbaar.

Keiser Augustinus het geglo dat vroeë aborsies nie moord was nie, want daar was nie ʼn siel nie.  Elders erken hy egter dat hierdie siening verkeerd is.  Cicero (106 – 43 vC) sê dat volgens die twaalf tafels van die Romeinse wet moet misvormde pasgeborenes doodgemaak word. Plutarch praat van diegene wat hulle eie kinders geoffer het. Hy verwys ook na diegene wat geen kinders gehad het om te offer nie en kinders van arm mense gekoop het en dan hulle keel afgesny het … terwyl die moeder sonder trane toekyk (Moralia 1.171D). Aborsie was baie algemeen by die Romeine.

Vroeë Christelike literatuur

Die vroeë Christendom was omring deur verskillende godsdienste. Met die uitsondering van die Christendom en die Judaïsme het al die ander godsdienste aborsie toegelaat. Ouers is selfs toegelaat om hulle pasgebore babas te vermoor.

1 Henog (eerste of twee eeu vC) sê dat ʼn bose engel mense geleer het om die embrio in die baarmoeder te vernietig. Josefus, die Joodse geskiedskrywer, sê die wet beveel dat al die nakomelinge grootgemaak moet word, en verbied vrouens om of ʼn aborsie te veroorsaak of om ontslae te raak van die fetus.

Die vroeë Christen filosowe en die kerkvaders het hulle uitgespreek teen aborsie. Hulle het aborsie en kindermoord as moord beskou. Kom ons kyk na enkele verwysings:

• Tertullianus (155 – 225 nC): … ons mag nie, want ons is verbied om moord te pleeg, die fetus in die baarmoeder vernietig nie. Dit maak geen verskil of ons ʼn lewe vernietig van iemand wat reeds gebore is of een wat in die proses van geboorte is nie.
• Ambrosius (339 – 397 nC): die armes stel hulle kinders bloot, die rykes maak die vrug van hulle eie liggame in die baarmoeder dood.
• Hieronimus (342 – 420 nC): Sommiges, as hulle hoor dat hulle verwag as gevolg van sonde, doen ʼn aborsie deur die gebruik van middels. Dikwels sterf hulle self en kom hulle voor die heersers van die onderwêreld en is hulle skuldig aan drie misdade: selfmoord, owerspel en moord van ʼn ongebore kind.

Augustinus  (354 – 430 nC) keer egter terug na die siening van Aristoteles. Hy glo dat die menslike siel nie in ʼn ongevormde liggaam kan woon nie. Vroeg in swangerskap is aborsie nie moord nie, want geen menslike siel word vernietig nie.

Die vroeë Christene het nie net aborsie en kindermoord verdoem nie, maar alternatiewe aangebied. Callistus (derde eeu nC) het ʼn skuiling gehad vir kinders wat weggegooi is en hulle dan in Christelike huise geplaas. Benignus (derde eeu nC) het hierdie kinders gevoed en beskerm. Party van hierdie kinders het selfs abnormaliteite gehad as gevolg van mislukte aborsies.

U het my gevorm, my aanmekaargeweef in die skoot van my moeder … U het my op ʼn wonderbaarlike wyse geskep. Wat U gedoen het, vervul my met verwondering (Psalm 139:13 – 14)

Hier is ʼn baba wat aanmekaargeweef is in die moeder se baarmoeder. Wie is die wewer? Dit is nie die mens nie, maar God. Wat dus hier gebeur, is God se werk. Geen wonder die vroeë kerk het hom so sterk teen aborsie uitgespreek nie. Vandag is dit anders. Aborsie is iets alledaags. In sommige lande is die aborsies selfs meer as die bevallings. Ons praat nie meer daaroor nie.

Maar wat sê die Bybel oor aborsies. Volgende keer kyk ons daarna.

Outeur: Dr Coen Slabber

Aborsie: Inleiding – Coen Slabber

Daar is veral twee vrae wat die aborsiedebat oorheers:

(1)    Is aborsie ʼn morele besluit vir ʼn individuele vrou gegewe haar spesifieke omstandighede? Hierdie omstandighede mag wees haar godsdiens, ouderdom, huwelikstatus, gesondheid, ekonomiese status, ondersteuningstelsel, ens. As ʼn vrou swanger is en sy wil nie wees nie, wat is die beste oplossing vir haar, die pasgeborene en ander mense betrokke (ouers, eggenoot, ens). Sy het basies drie keuses:

• Gaan voort met die swangerskap en bevalling en maak die baba groot.
• Gaan voort met die swangerskap en bevalling en gee die baba oor vir aanneming.
• Termineer die swangerskap.

(2)    As ʼn vrou, nadat sy haar geneesheer geraadpleeg het, besluit dat sy ʼn aborsie verkies, mag die staat ʼn aborsie verbied?

Dit is veral hierdie tweede vraag wat vurige debat ontlok. Daar is twee denkstrome oor hierdie vraag:

(a)    Die pro-lewe, anti-aborsie voorstanders. Hulle glo dat die staat die vrou se besluit kan omverwerp en van haar verwag dat sy met die swangerskap moet voortgaan. Hierdie verbod is absoluut (dit geld in alle gevalle) of geld net vir sekere gevalle (daar mag gevalle wees waar dit wel gedoen mag word). Hierdie mense se benadering berus daarop dat hulle glo dat lewe begin by bevrugting en dat hierdie embrio sekere fundamentele menseregte het. Dit sluit uiteraard die mees basiese reg – die reg tot lewe – in.  Hier gaan dit oor twee mense – die moeder en haar embrio.

(b)   Die pro-keuse voorstanders. Hulle glo dat die staat nie met die vrou se besluit mag inmeng nie. Sy het die reg om ʼn aborsie te verkies. Jy kan tog nie ʼn vrou dwing om voort te gaan met haar swangerskap en geboorte nie. Voorstanders van hierdie siening glo dikwels dat lewe eers heelwat later as by bevrugting begin – sommige glo selfs so laat as by geboorte.

[Binne hierdie twee groepe is daar verskille waarvan ons nie hoef kennis te dra nie.]

Die probleem is dat meeste literatuur of sterk pro-keuse of sterk pro-lewe is. In beide is die gebrek aan objektiwiteit ʼn probleem. Data word verdraai; data wat nie hulle standpunt ondersteun nie, word geïgnoreer.

Definisies

Die probleem is dat die verskillende groepe in die debat verskillende definisies gebruik (om in te pas by hulle standpunte). Die groot verskil is op watter punt lewe begin. (In hierdie reeks het ons reeds ʼn hele artikel daaraan gewy.)

• Aborsie: die doelbewuste beëindiging van ʼn swangerskap. Dit sluit uiteraard die verwydering van ʼn dooie fetus en die geboorte van ʼn lewendige baba uit.
• Embrio: ʼn ongebore baba in die proses van ontwikkeling. Dit is die eerste agt weke na bevrugting.
• Fetus: ʼn ongebore baba in die proses van ontwikkeling, maar nou agt weke of meer na bevrugting.

Voorkoms van aborsies

In die VSA eindig ongeveer 25% van alle swangerskappe in ʼn aborsie; in Rusland is dit ongeveer 60%; in Suid-Afrika ongeveer 9%. Baie mense is ongemaklik met die hele idee van aborsies. In die presidensiële verkiesing in die VSA in 1966 het Bill Clinton gesê dat hy ʼn kultuur wil hê waar aborsie “safe, legal and rare” is. Meeste mense voel dat die beste manier om aborsies te verhoed, is deur ongewensde swangerskappe te verhoed. Dit beteken of die gebruik van voorbehoedmiddels of onthouding. Onthoudingsprogramme is nie baie doeltreffend nie – ʼn mislukkingsyfer van meer as 90% in jong meisies wat seksueel-aktief is voor hulle huwelik.

Om doeltreffend te wees moet voorbehoedmiddels voldoen aan die volgende vereistes:

• Dit moet gratis of baie goedkoop voorsien word.
• Dit moet maklik beskikbaar wees
• Mense moet opgelei word om hulle te gebruik (byvoorbeeld kondome).
• Ouers moet ondersteun word.

Nederland het ʼn program ingestel om voorbehoedmiddels aan tieners te voorsien en hulle aborsiesyfer het met 85% gedaal. In die VSA sou dit 200 000 minder aborsies beteken. Die probleem is dat die Rooms-Katolieke Kerk absoluut teen die gebruik van voorbehoedmiddels is. Dit lyk egter of die lidmate die kerk se onderrig verwerp. Nie minder as 97% van vrouens (lidmate van die Rooms-Katolieke Kerk) oor die ouderdom van 18 jaar het voorbehoedmiddels gebruik wat deur die Kerk verbied is.

Gevolgtrekking:

Die aborsie-debat is baie emosioneel. Daar is veral twee groepe wat aan hierdie debat deelneem:

(1)    Die pro-keuse groep: die vrou het die reg om self oor haar eie liggaam te besluit – sy alleen kan besluit of sy met haar swangerskap wil voortgaan of nie. Die staat het geen reg om met haar keuse in te meng nie.

(2)    Die pro-lewe groep: aborsie moet deur wetgewing verbied, of ten minste tot verdienstelike gevalle (voorbeeld: die moeder se lewe in gevaar) beperk word.

Met hierdie as agtergrond gaan ons na die volgende aspekte van aborsie kyk:

(a) Aborsie in antieke tye;

(b) Aborsie en die Bybel;

(c) Aborsie in Suid-Afrika;

(d) Aborsie: Etiese argumente vir en teen; en

(e) Aborsie: die siening van sekere kerke

Outeur: Dr Coen Slabber