19:9 Hierdie loflied word afgesluit met die vierde van die sewe seënspreuke in die boek. Die gaste by die Lam se bruilofsfees is geseën. Dit lyk na ‘n verwarring dat die gemeente beskryf word as die bruid en die genooide gaste, maar dit is twee eienskappe van die kerk se lewe wat met die twee metafore beskryf word. Die hele kerk, al Jesus se volgelinge, is saam sy bruid. 19:7 sê God se mense maak hulleself gereed vir die fees deur vas te hou aan die getuienis oor/van Jesus, deur in Hom te bly glo en sy nuwe gebod uit te leef. 19:9 sê hulle is God se genooides of ‘geroepenes’ (keklemenoi passiewe voltooide tyd van kaleoo: om iemand te vra om die gasvryheid wat aangebied is te aanvaar, daarom uitnooi; of, iemand dringend uitnooi om verantwoordelikheid te aanvaar vir ‘n spesifieke taak met ‘n nuwe verhouding met die een wat roep, daarom geroepernes). Die twee metafore druk die paradoks uit van die bruid se verantwoordelikheid om haar met regverdige dade voor te berei vir die huwelik waartoe sy as bruid uitgekies is, Dit sluit in dat God deur die gelowiges se lewe en woorde ander mense uitnooi; die gaste ontvang die uitnodiging van die bruidegom na sy bruilof deur die getuienis van die volgelinge van die Lam. (vgl. 19:10).

Johannes kry die opdrag om die waar woorde van God se seën neer te skryf as God se blywende versekering vir al die gelowige lesers en ‘n uitnodiging aan ongelowiges om tot geloof te kom. Die woord makarios ‘geseënd’ verwys na iemand wat gelukkig en bly voel oor gunstige omstandighede, hier oor die bruidegom se uitnodiging na sy huweliksfees, en dit met dank aanneem.

19:10 Hoewel Johannes die opdrag kry om te skryf, val hy ‘voor die engel se voete neer om hom te aanbid (soos ook in 22:8). Sy optrede illustreer ‘n prominente tema in die boek, nl. misplaasde aanbidding van die skepping/skepsel en nie die Skepper nie: die aarde se mense val voor die dier in aanbidding (13:12,14,15). Skynbaar is dit ‘n algemeen menslike neiging (vgl. Rom 1:21-23). Die engel se berisping: ‘Moet dit nie doen nie!’ en sy opdrag: ‘Aanbid God’ is ‘n op-die-man-af herinnering aan Eks. 20:3,5 ‘Jy mag naas My geen ander gode hê nie…jy mag jou nie voor hulle neerbuig en hulle dien nie…’

Die engel is ‘n mede-dienskneg (letterlik: mede-slaaf) van Johannes en sy mede-gelowiges, ‘wat die getuienis oor en van Jesus huldig.’ In Openbaring buig die engele telkens in aanbidding voor Hom wat op die troon sit en die Lam (5:11; 7:11); Die woord angelos beteken boodskapper, en in Openbaring dra die engele telkens boodskappe van God oor. Die engel sê hulle is ook getuies oor wie Jesus is en wat Hy gedoen het en doen. Hulle getuienis word verder verduidelik, ‘want die getuienis oor Jesus is die Gees van die profesie.’ Soos die Gees die profete geïnspireer het (vgl. 2 Tim 3:16) en inspireer (bv. Openbaring as profesie, 1:3; 22:7,10,18-19), praat die Gees met die gemeentes deur die profete, en praat die Gees deur die gemeentes met die wêreld. Die inhoud van dié profesie is die getuienis oor Jesus (vgl. by 19:9).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die eerste tien verse van hoofstuk 19 bevat die gootste aantal lofliedere in hierdie boek. Die vier Halleluja’s in hierdie gedeelte (18:1,3,4,6) is die enigste kere wat die woord halleluja in die Nuwe Testament voorkom. Die Hebreeuse woord hallelu-ja (‘prys Jahwe/die Here!’) is ‘n samestelling van hallelu ‘julle moet prys’ + Jah vir ‘Jahweh’ – die ‘Ek is’( in Afrikaans ‘die Here’).

19:1-5 Lofliedere vir die Here deur die hemelse skare

Die eerste lied deur die groot skare verlostes in die hemel, klink soos ‘n luide klank van baie waters. Hulle prys ons God vir sy verlossing, heerlikheid en krag. Sy verlossing is die uitvoering van sy vaste besluit om die skepping te verlos van die sonde en die dood waarin die mens die skepping gedompel het deur sy sonde. Die Here verlos ons deur self te kom sterf vir die sonde en op te staan uit die dood; sy heerlikheid is sy liefdesaktiwiteit om die wêreld vir Hom terug te wen met die hoogste liefdesoffer van die Seun; sy krag is sy liefdeskrag om sy mense te verlos uit die kloue van die groot prostituut, hulle wat in die nuwe eksodus (uittog) op pad is na die huweliksmaal van die Lam.

Twee redes word gegee vir die vreugdevolle lofprysing: (i) sy oordele oor Babilon se onsedelikheid en moord is waar en regverdig (16:7). Deur haar immoraliteit het die groot prostituut die bewoners van die aarde korrup gemaak, sodat mense sonder waarheid en regverdigheid lewe. (ii) God het die groot stad, wat die aarde veronreinig het met haar valse en immorele optrede, geoordeel volgens haar dade. God het daarmee ook die bloed van sy gelowiges gewreek, soos wat hulle om regverdigheid geroep het in 6:10.

19:3 Met die tweede halleluja verheug die skare hulle oor die neerlaag van die magtige Babilon, waarvan die rook vir ewig opstyg – die boosheid met al sy geweld en verleiding is vir ewig verwyder uit die samelewing.

19:4 Die 24 ouderlinge, wat al die gelowiges van die Ou-Testamentiese tyd en Nuwe-Testamentiese tyd verteenwoordig en die 4 lewende wesens wat die hele skepping verteenwoordig, verskyn vir die laaste maal in die boek en voeg hulle lof aan die Here by, by die voorgaande halleluja’s (soos hulle in 18:20 opgeroep is). Hulle het neergeval en God aanbid (letterlik met die gesig teen die grond). Die twee stappe onderstreep hulle adorasie/verering van God, wat hulle met ‘n dubbele seënbede uitspreek: Amen! (waarlik, ‘n sterk bevestiging van wat verklaar word) Hallelu-ja! (ons prys-Jahwe, die ‘Ek is’). Hy is die aktief teenwoordige ‘Ek is’ wat die bose oorwin het, hulle daaruit verlos het deur hulle met geloof aan Jesus en sy oorwinning te verbind, en só hulle verhouding met God reg te maak (hulle geregtigheid voor God).

19:5 ‘n Stem van die troon af (waarskynlik die Lam se stem) gee opdrag aan al God se dienaars (wat aan Hom behoort), hulle wat vir ‘ons God’ ontsag het en Hom dien, uit alle lae van die samelewing, ‘die kleintjies (onbelangrikes) en die grotes (belangrikes).’ ‘Prys ons God!’ – verkondig die voortreflikheid van die Skepper en Onderhouer van die heelal.

(Sommige verklaarders sien hierdie as die mense wat nog op aarde lewe teenoor die skare in die hemel van vers 1. Die 24 ouderlinge en 4 lewende wesens van vers 4 verteenwoordig egter al die gelowiges en die hele skepping, en vers 5 word gerig aan al God se dienaars, wat ook dié wat reeds in die hemel is kan insluit, en die beskrywing in v6 klink na ‘n groter getal as in 19:1).

19:6-8 Die derde loflied in hierdie afdeling word gesing deur ‘n groot menigte wat drie beskrywings nodig het om die oorverdowende klank te beskryf: soos die klank van ‘n groot skare, soos die klank van baie waters, soos die klank van swaar donderslae, selfs groter as die skare van 19:1. Hulle word nie geïdentifiseer as in die hemel of ook op die aarde nie. Hulle sing die vierde halleluja. Dit is ook die laaste halleluja in die Nuwe Testament:

Die rede vir die loflied: ‘Die Here, ons God, die Almagtige, het die koningskap opgeneem (begin uitoefen)’ (vir ‘die Here regeer’ vgl. 1 Kron 16:31, in die loflied van Asaf wat Dawid vir die eerste maal laat sing het met die inbring van die ark in Jerusalem; ook Ps 96:10; en Eks 15:18 in Moses se lied ná die deurtog deur die Rietsee). Die driedelige titel ‘Here, God, die Almagtige’ kom sewe maal in Openbaring voor (1:8; 4:8; 11:17; 15:3; 16:7; 19:6; 21:22). Here met bonatuurlike gesag oor die hele skepping; God as Skepper en Onderhouer van die heelal; Almagtige (pantokratoor) met heerskappy en beheer oor alles (alle mense en dinge).

Die toejuiging deur die geweldige groot skare word gevolg deur drie oproepe deur hulle: laat ons bly wees, en jubel (verruk met groot blydskap) , en aan Hom die heerlikheid gee (sy Goddelike grootheid en optrede erken en bely).

Die rede vir die oproepe: ‘want die bruilof van die Lam het aangebreek, en sy bruid het haar gereed gemaak.’ Die beeld van die huwelik aan die een kant, en die onwettige verhouding met die prostituut aan die anderkant, beklemtoon die keuse in Openbaring: om die Lam te volg en deel te wees van sy bruilofsfees, of om die dier en Babilon op pad na vernietiging te volg.

Die bruid (die kerk) se drag verskil van die prostituut s’n. Die bruid se klere word aan haar geskenk. Hoewel die bruid fyn linneklere aantrek, soos die prostituut (18:16), is die bruid se klere blink-skynend (lampros, wat deur ‘n ligbron verlig word) en suiwer. Soos die paar mense in Sardis wat nie hulle klere besoedel het nie (3:4) het die bruid nie haar klere besoedel deur kompromië met die heersende kultuur nie. Soos die nuwe Jerusalem se strate skoon en blink is soos deurskynende glas as simbole van morele en geestelike reinheid (21:21), so simboliseer die bruid se vleklose klere haar geestelike en morele reinheid. Haar uitelike voorkoms weerspieël haar wese – getrouheid, reinheid, noue verbondenheid met God en daarom stralend van geluk. Die fyn linne is die regverdige dade van die heiliges – hulle het geweier om aan Babilon se norme, waardes en geloof, die wêreld se druk en verleiding toe te gee (vgl. 2:10 getrou tot die dood onder verdrukking; 2:13 nie jou geloof in My ontken nie selfs toe Antipas vermoor is nie; 13:10 volharding in die tronk en vermoor; 14:12 volhard met God se gebooie en geloof in Jesus; 17:14 geroepenes, uitverkorenes en getroues oorwin met die Lam).

Die kerk, in ballingskap in Babilon, verloor nie hulle identiteit as God se volk nie, want hulle hou vas aan die getuienis oor en deur Jesus (19:10; vgl. 1:2,9; 12:17; 20:4) en is daarom stralend as die lig vir die wêreld (Mt 5:14). Hierdie fyn klere van die bruid, haar geregtigheid voor God, is deur God aan haar gegee (19:8 edothe passief ‘is gegee’). Hy stel haar in staat om regverdige dade te doen deur Jesus se nuwe wet te volg: Jn 13:34 julle moet mekaar liefhê soos Ek julle liefhet.

In die Ou Testament word Israel God se bruid genoem vgl. Hosea 2:18; Jes 54:5; vgl. Eseg 16:7-14 ook vir haar klere en juwele wat die agtergrond is vir Openbaring se bruidsklere; ook in die Nuwe Testament: Jn 3:29, Johannes die Doper verwys na Hom as die bruidegom van die bruid; Mk 2:19-20: Jesus noem Homself die bruidegom; 2 Kor 11:2 noem die gemeente ‘n reine maagd vir die bruidegom; Op 21:2 die nuwe Jerusalem as die bruid; Op 22:17 die gemeente as sy bruid.

Skrywer:  Prof Francois Malan

18:5-8 Die rede waarom die gelowiges uit Babilon moet vlug voordat die plae haar gaan tref, is Babilon se arrogante hoogmoed. Ten spyte van die ongelowiges se lyding onder die sonstrale wat die swere van hulle sonde laat oopbars en die pyn van hulle tande se gekners teen die hael, is haar siening van haarself: ‘Ek sit steeds as ‘n koningin, ek is nie ‘n weduwee (verlate, soos Klaagl 1:1 sê) nie, en smart sal ek beslis nie aanvaar nie’ (18:7b, soos Laodisea 3:17). Johannes skilder dit ironies: ‘n Prostituut sien haarself as koningin. Hierdie arrogante misverstand van ongelowiges oor God se doel met hulle, verduister die tragiese dwaling van hulle self-vergoddelikking om mag te kry en ‘n gejaag na roem en selfbevrediging. Soos die dwases destyds die toring van Babel gebou het om tot aan die hemel te ryk om vir hulle ‘n naam te maak (Gen11:4), is Babilon se sondes so baie dat dit opgehoop kan word om tot aan die hemel te reik. Dit hou God teen hulle (vgl. 16:19) .

‘Babilon’ het die nasies ‘n ‘vol beker’ sonde laat drink. Wie God se oordeel daaroor moet uitvoer word nie gesê nie. Uit die oproep tot ‘my volk’ in 18:4 lyk dit of die gelowiges haar moet vergeld; 18:6 se ‘vergeld haar soos sy julle dit laat ontgeld het’ kan ook na al die onderdrukte massas onder Babilon se tirannie verwys; 17:15-18 het gesê die 10 konings en die dier sal die vrou haat, haar verlate en naak maak, haar vleis eet en haar verbrand. Romeine 12:19 sê: gelowiges moet hulle nie wreek nie, maar ruimte laat vir die oordeel, want die Here het gesê: ‘Aan My kom die wraak toe, Ék sal vergeld’ (Deutr 32:34-35). Rom 1:18,24,26,28 sê dat God hulle in sy toorn oorgee aan hulle eie begeertes en verwerplike denkwyse. Openb. 18:20 sê: God het julle oordeel oor haar voltrek. Hy doen dit deur hulle oor te gee aan hulle eie begeertes en onderlinge verdeeldheid.

Die versugtinge van die martelare in 6:10, word nou beantwoord. ‘Dubbel soveel’ is ‘n uitdrukking wat wil sê ‘volle vergelding’. Dieselfde beker wat vol onsedelikheid en verdrukking was (17:4) word nou vir Babilon propvol straf geskink (Jer 50:29): sy kry pyn en smart vir haar selfverheerlikking en weelderige lewe (18:7a).

Waar Laodisea nog ‘n kans gehad het om hulle te bekeer, is die oordeel van God nou finaal: 18:8 sê ‘op een dag tref al die plae haar,’ dit wil sê: skielik, soos in Dan 5:30: dieselfde nag waarin Daniel vir Belsasar die skrif teen die muur uitgelê het, is hy vermoor en het Kores die Pers die Babiloniese ryk oorgeneem. Die Romeinse Ryk in al sy glorie kan nie met die Here, die Almagtige God, vergelyk word nie. Die magtige Babilon (18:10) verkrummel voor die oordeel van God. Dood, smart, hongersnood en verbranding tref haar op een dag.

18:9-19 Nogeens beklemtoon die drie groepe wat treur, die finaliteit van die groot stad se wegsink in verwoesting en verlatenheid. Die drie groepe, wat elkeen op Babilon se grootheid floreer het, tree na vore om haar verlies te bekla. Elke groep hef hulle klaagsang aan met ‘Ellende! Ellende!’ (ouai, ouai O, wee! O, wee! 18:10,16,19) waarmee hulle die intense moeilikheid en verknorsing van hulle situasie uitdruk. Hulle staan op nou ‘n afstand as buitestaanders en kyk hoe hulle loopbane en lewenstog saam met Babilon in die slag bly (18:10,15,17). Johannes teken Babilon se ondergang deur die oë van haar minnaars met die woorde van hulle wat haar opgebou het en nou die grootste verlies ly, sodat die leser kan ‘uitkom’ uit Babilon wat op die rand van die ramp staan (18:4).

Die konings van die aarde wat hulle mag aan Babilon ontleen het, en ekonomies met haar owerspel gepleeg het met omkoopgeld, sal oor haar huil en rou wanneer hulle die rook van haar verbranding sien (18:9-10. Hulle klaagsang is eggo’s van die lyksange oor die groot stad Tirus (Eseg 26:15-18; 27:1-8; 26-36). Die treurlied is die teenstelling van die lofliedere van die 24 ouderlinge, wat al die gelowiges verteenwoordig. Hulle aanbid God, sit hulle krone voor sy troon neer en prys Hom (4:10-11). Die konings, wat hulle hoop en vertroue op Babilon gestel het, treur egter nou in wanhoop.

Die handelaars, wat ryk geword het uit hulle handel met Rome, voeg hulle lyksang by die konings se klaaglied, want niemand koop meer hulle handelsware nie, en hulle moes aanskou hoe soveel rykdom verwoes word (18:11-17a). Die 28 verskillende skeepsvrag-items word in Grieks opgenoem met ‘en’ na elkeen om elke artikel te laat uitstaan langs die ander. As hulle aan een vir een dink, huil hulle telkens opnuut oor die verlies daarvan. Die 28 (4×7) verteenwoordig alle handelsartikels (7 vir volledigheid/volkomenheid) oor die hele wêreld (4 vir die vier hoeke van die aarde); so vér het ‘Babilon’/Rome se wêreldwye invloed gegeld in die destydse bekende wêreld. Dit gee ook ‘n idee van die geweldige materialisme en Mammondiens van dié wêreldryk, en van elke wêreldryk. Die kosbare artikels word in die nuwe Jerusalem op hulle regte plek gevind as boublokke van strate en geboue, en vir die klere van die gelowiges (19:8; 21:18-21) – in die nuwe stad word kosbare artikels nie vereer as die sentrum van die mense se lewens nie. Die laaste twee van die 28 artikels, slawe (letterlik: liggame) en/naamlik menselewens, verhoog Babilon se verdorwenheid. Menselewens, geskep na die beeld van God, word beskou as handelsartikels wat saam met beeste, skape en perde verkoop word.

Elke skeepskaptein en elkeen wat iewers heen vaar, die matrose en hulle wat ‘n lewe maak uit die see (18:17b-20) voeg hulle klag by die konings en die handelaars se gekerm oor die ondergang van die groot stad deur wie alle skeepslui ryk geword het (vgl. 12:12 wat ellende vir die aarde en die see sien in die val van die duiwel – wat hulle met hulle sug na rykdom verlei en gevang het). Hulle retoriese vraag het net een antwoord: Geen stad is soos dié stad nie (vgl die stelling oor die draak in 13:4). Dit is Johannes se skerp ironie. Geen aardse stad kan met Babilon/Rome se prag en grootheid vergelyk nie, en in een uur verander dit alles in ‘n verlate wildernis. Die seelui sien hulle hele lewe se gejaag na materiële rydom gaan in rook op, en hulle gooi stof op hulle koppe as teken van wanhoop (soos die skeepslui oor Tirus, Eseg 27:30; soos Israel na die slag by Ai, Jos 7:6; Tamar oor haar skande, 2 Sam 13:19; vgl. Job se vriende, Job 2:12). Hulle wanhoop met ‘n jammerlike geween oor hulle verlies.

Skrywer:  Prof Francois Malan

In hoofstuk 17 het Johannes die groot prostituut gesien, wat met haar purperrooi en helderrooi klere en baie versierings, maar dronk van die bloed van die heiliges, sit op ‘n helder vuurrooi dier. In hoofstuk 18 hoor Johannes ‘n lang treurlied oor Babilon se val van groot hoogtes af – as verklaring van wat hy gesien het. Hierdie aardse erediens deur die magtiges en rykes, handelaars en matrose vir hulle kortstondige god, is ‘n parodie op die hemelse erediens van hoofstukke 4-5 deur die vier lewende wesens, ouderlinge en engele – die hele skepping – wat die Een op die troon en die Lam loof. Maar terwyl die hemelse vreugdefees die Lam se oorwinning vier, word Babilon se ondergang met ‘n klaagsang betreur deur almal wat gebaat het van haar grootheid en prag. Dit lofsang van hfs 4-5 is ‘n ewige loflied ‘sonder om te rus, dag en nag’ (4:8), want hulle loof Hom wat ewig is. Die klaaglied is egter kortstondig, slegs een uur (18:10,17,19), want die een wat bekla word is van korte duur.

18:1-3 Babilon se val

‘n Gesaghebbende engel, beklee met goddelike heerlikheid, daal uit die hemel op die aarde neer (teenoor die dier wat uit die see en die dier wat uit die aarde opkom). God se voortgaande bestuur op aarde word deur die koms van die ry engele uit die hemel beklemtoon. Die naamlose aankondiger van oordeel se voorkoms en stem weerspieël die belangrikheid van sy boodskap. Sy voorkoms verlig die duister wêreld met sy heerlikheid, en sy kragtige stem versterk sy oordeelsboodskap. Sy afgemete ritmiese uitroep: ‘Geval, Geval, het Babilon, die Grote!’ eggo die refryn van die tweede engel in 14:8 as weerklank van Jesaja 21:9 se profesie oor Babilon.

Sy het ‘n dorre woestyn geword wat slegs kan dien as boerplek (gevangenis) vir elke onrein gees (vgl. Mt 12:43), elke onrein voël, en elke gehate wilde dier (vgl. Jes 13:21-22). Die drie stuks onreines beklemtoon die finaliteit van Babilon se val in onreinheid en haar uiterste vernedering. Die groot stad wat eens die bedrywige sentrum van handel en lewe was, is nou die lêplek van die onreines, ‘n spookdorp van verlore glorie. Drie redes word in v3 gegee vir haar omgekeerde status:

al die nasies het dronk geword van haar hartstogtelike onsedelikheid (14:8)

die konings van die aarde het onsedelik met haar verkeer

die handelaars van die aarde het ryk geword uit haar oorrompelende wellus

Die seksuele beeldspraak beskryf afgodery met sy gepaardgaande ontug by die afgodsfeeste. Die volksleiers het slawe geword het van Babel se politiek. Handelaars het uit hebsug die ekonomiese grense oorskry. As Babilon die Grote het sy, trots en arrogant, hoogtes vir haar toegeëien wat vir God alleen gereserveer is (vgl. 18:7a sy het haarself verheerlik; 18:7b in haar hart sê sy: Ek sit as koningin). Die grense wat sy oorskry het verteenwoordig haar najaag van vergoddelikking en haar trotse ywer om onbeperkte mag te kry. Dit is ‘n aanslag op die Almagtige God om soos die toring van Babel, die Romeinse Ryk en elke eeu se onderdrukkers te wees. Dit is ‘n ydelheidskermis (Vanity Fair). Die stad van hierdie wêreld styg ten hemel in hulle strewe om soos God te wees (die provinsies van die Romeinse Ryk is leeggemelk om die adel van Rome te voed in hulle luukse leefstyl en weelde).

18:4-20 Die begrafnis

18:4 ‘n Ander stem uit die hemel gee die finale oproep: God se mense moet die aardse stad verlaat voordat dit te laat is (Jer 51:45). Vir ons is dit fisies onmoontlik om die stad van die ballingskap te verlaat. Dit is die plek waar die mense van die aarde bly, maar ook die plek waar God se mense in die tussentyd tussen Christus se eerste en tweede koms bly. God se mense kan slegs figuurlik uitgaan uit die stad deur aktief te weier om die stad se maatstawwe, waardes en gelowe te aanvaar. ‘Uitgaan’ is ‘n metafoor vir ‘n innerlike verandering. Om uit Babilon te gaan is nie ‘n geografiese verskuiwing nie, maar ‘n innerlike reoriëntering, ‘n verandering van denke en optrede. Die trek na die nuwe Jerusalem is ‘n voortgaande reis van losmaak, jou distansiëer van die stad van die wêreld se denke en manier van lewe; ‘n geestelike, ekonomiese en politieke opstand teen die stad se onregverdige en korrupte waardes. Daarom sê die hemelse stem: ‘gaan uit haar uit, my volk, sodat julle nie ook deelneem aan haar sonde nie (of jou daarmee assosieer nie), en julle haar plae nie oor julle bring nie. (Lot moes letterlik vlug uit die bose Sodom; Gen 19:15,17, die land wat hy self gekies het, Gen 13:10-13; 2 Kor 6:14-18 wys weer op ‘n ontrekking deur gelowiges om nie in die samelewing aan te raak wat onrein is nie).

Skrywer:  Prof Francois Malan