Kobus vra:

Ek glo vas dat enige persoon gered kan en sal word as die persoon Jesus aanneem en sy sonde bely. God skep alle mense, maar party verval in sonde en sal nie die ewige lewe saam met God hê nie.

My vraag is nou: Skep God hierdie mense met die doel om hulle te straf? As ek Spreuke 16:4 lees, wil dit so voorkom, maar ek kan nie verstaan hoekom God dit sal wil doen nie. Hoekom sal hy lewens so mors? En sê nou maar ek is een van daardie siele, gaan ek dan my geloof verloor en teen Jesus draai?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller se vraag kan die beste teen die agtergrond van die sogenaamde dubbele uitverkiesingsleer beantwoord word. Hiervolgens is daar twee soorte uitverkiesings: Sommige mense word tot die lewe uitverkies, maar ander word “uitverkies” tot die dood. Laasgenoemde mense is dan die voorwerp van God se wraak en oordeel oor die sonde, en sal die ewige dood sterf, ongeag of hulle tot bekering gekom het. Hulle is immers “verordineer” tot die ewige dood, en hulle keuses speel gevolglik geen rol in hulle ewige bestemming nie.

Hierdie siening (dubbele uitverkiesing) is egter nie hoe ons die uitverkiesing moet verstaan nie. By die uitverkiesing moet mens baie versigtig wees om nie in determinisme te verval nie. Dit beteken dat God “voor die grondlegging van die wêreld” sou bepaal (“gedetermineer”) het dat sekere mense uitverkies word tot die ewige lewe (hulle name is opgeskryf in die boek van die lewe) en dat ander verwerp word tot die ewige verdoemenis. Hierdie getalle en name is dan voor die tyd reeds vas en afgesluit. Dit maak dus nie saak wat elke kategorie mense in hulle lewe op aarde doen nie, maar hemel toe sál jy gaan as jy uitverkies is, en die hel ís jou voorland as jy verwerp is; om dit in sulke krasse terme te stel. Hierdie voorstelling van sake bring mee dat ’n mens se lewe dan eintlik volgens ’n vooraf opgestelde program verloop waarin jy nie veel keuses het nie. Jou lewensloop is vir jou bepaal (gedetermineer), en so sal jou lewe verloop.

Hierdie siening klop egter nie met die gegewens in die Bybel nie; hiervolgens staan mense in ’n dinamiese verhouding tot God en ander mense. Mense maak foute, verhard daarin, of kom tot bekering. En selfs God kan van plan verander oor besluite wat Hy geneem het om uit te voer. Dink hier aan sy plan om Nineve te vernietig, maar dan verander Hy van plan as hulle tot bekering kom. Die een wat by die oorspronklike plan wou bly – Jona – en wat God verkwalik dat Hy nie by hierdie plan hou nie, is die een wat bedroë daarvan afkom, terwyl die Een wat “van plan verander” juis die genadige God is. God is dus in voortdurende interaksie met mense se gedrag en besluite. Die enigste besluit wat onveranderlik vasstaan in God se raad, is dat Hy geen behae het in die dood van die goddelose nie, maar daarin dat hy hom bekeer en lewe. God stel alles in werking om mense na Hom te trek om hulle van hulle doodsbestaan te red. Die verhouding tussen God en mense is dus baie meer dinamies as wat in ’n deterministiese uitverkiesingsleer uitgebeeld word.

Die bedoeling van tekste wat praat oor God wat mense uitverkies “voor die grondlegging van die wêreld” (bv Ef 1), is nie dat ons daaruit allerlei afleidings sal maak oor die arbitrêre manier waarop God red nie (Hy kies en verwerp na willekeur), maar dat gelowiges die troos sal hê dat hulle verlossing vasstaan in God se raad. Let ook daarop dat die verkiesing “in Christus” plaasvind (Ef 1:4). Wat vasstaan van “voor die skepping” is dus nie die individuele name van mense nie, maar God se verlossingsplan “in Christus” wat in die kerk sigbaar word. Dit gaan oor die verlossing wat in Christus voorberei is en oor mense wat tot geloof moet kom voor hulle die voordele van “uitverkies” te wees, kan geniet. Om dit pront te stel: As jy in Christus glo, wéét jy jy is uitverkies. Maar as jy nie glo nie, is daar niks te sê oor jou uitverkiesing nie. God se ewige besluite en mense se daadwerklike bekering en geloof in Christus staan dus nie teenoor mekaar nie, maar is die Goddelike en menslike kant wat sáám die totale prentjie van uitverkiesing en ewige lewe uitmaak. Soos ’n bekende teoloog uit die verlede dit treffend gestel het: “God neem sy ewige besluite altyd op die allerlaaste oomblik.” Ons moet “ewig” dus nie gelyk stel aan iets wat vóór tyd, vóór die skepping van die wêreld plaasgevind het, en toe die wêreld tot stand gekom het (tyd ontstaan het), het God se ewige plan in werking begin tree en so loop dit onverbiddelik af tot by die einde nie. Nee, “ewig” is eerder ’n dimensie wat voortdurend die tyd oorspan. Op enige gegewe oomblik in die tyd kan God “vanuit die ewigheid in die tyd inbreek” (om dit baie simplisties te stel) om sy heilsplan in werking te stel – of te verander! Toegepas op die uitverkiesing beteken dit dus dat Goddelike alwerksaamheid vanuit die ewigheid en mense se reaksie daarop ’n dinamiese aangeleentheid is wat mense se keuses insluit. En presies hoe God se alwerksaamheid (ewige verlossing in Christus) en menslike werksaamheid (bekering en geloof in Christus) presies werk, is uiteraard ‘n misterie. Maar dit kan beslis nie in terme van ’n deterministiese uitverkiesingsleer verstaan word nie waar die mens geen keuses het nie.

Om dus die vraagsteller se vraag direk te beantwoord: God mors nie met menselewens nie; Hy skep nie lewens met die uitsluitlike doel om hulle vir die ewige verderf groot te maak nie. Nee, as jy glo en volhard in Christus, behoort jy aan Hom, vir tyd en ewigheid. Daar is nie ’n donker kant aan God waar jy dalk – ten spyte van jou geloof in Christus – die ewige lewe kan misloop net omdat God miskien “ander planne” met jou het waarvan jy nie weet nie. Niemand wil in so ’n God glo wat sulke speletjies met sy skepsels speel nie. Met so ’n God het jy nie ’n duiwel nodig nie. Maar gelukkig is dit nie soos die uitverkiesing werk nie, en ook nie hoe die Bybel God uitbeeld nie.

Wat Spreuke 16:4 betref, die volgende: Hierdie teks weerspreek oënskynlik ons slotsom hierbo, want hier staan dan dat God die goddelose gemaak het met die doel om hulle te straf. Beteken dit God vooraf besluit watter mense hel toe gaan, en dat sulke mense geen kans op redding het nie; of as hulle dalk tot bekering kom, hulle weer in ongeloof sal verval? ’n Mens mag egter nie uit Spreuke 16 aflei dat sekere mense nie ’n keuse het in die saak nie, dat hulle eenvoudig ewig gestraf sal word net omdat God so besluit het. Die bedoeling van hierdie gedeelte uit die Spreukeboek (15:33-6:9) lê in ’n ander rigting, naamlik dat God die lewe se struktuur bepaal – wat goed en wat sleg is. Hy bepaal die orde vir ware lewe. As jy ware geluk en seën wil vind, moet jy binne hierdie orde lewe. Daarom, die goddelose – die een wat self kies om buite hierdie God-gewilde orde te leef – moet weet dat hy opgeskryf is vir die oordeel, die dag van straf. So het God dit bepaal: Straf is gemaak vir hulle wat hulle eie weg wil volg en God se weg verwerp, dit is die goddelose van Spreuke 16:4. Hierdie vers het dus niks daarmee te make dat God sekere mense na willekeur “verordineer” tot straf nie; inteendeel, jy kies self jou lot as jy God se weg verlaat; dan plaas jy jouself buite God se orde vir ’n goeie lewe, dan beland jy daar waar God bepaal het dat goddeloses sal heengaan as hulle hulle nie bekeer van hulle eiesinnige weë nie.

Naskrif: Daar is heelparty ander artikels op Bybelkennis se webblad wat ook oor die uitverkiesing handel, en ons vraagsteller verder sal help. Sleutel net “uitverkiesing” by die soekvenster in om hierdie artikels te vind.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Vraag

Hoef jy net te glo om gered te word?

Antwoord

Prof Jan van der Watt Antwoord:

In Johannes 3:18 lees ons: ‘Hy wat in Hom glo, word nie veroordeel nie; maar hy wat nie glo nie, is alreeds veroordeel omdat hy nie geglo het in die Naam van die eniggebore Seun van God nie’. Lees egter ook: Jakobus 2:14: ‘Wat baat dit, my broeders, as iemand sê dat hy die geloof het, maar hy het nie die werke nie? Dié geloof kan hom tog nie red nie?’

Die Nuwe Testament skei nooit geloof en werke nie. As jy glo – dws in ‘n verhouding met Jesus staan en Hom navolg – sal jou gedrag dit wys. Om Jesus te volg beteken om ook soos Hy op te tree. Geloof en werke is dus twee sye van dieselfde saak. As Joh 3:18 en ander soortgelyke gedeeltes dus aandui dat mens moet glo is die veronderstelling dat hierdie geloof in jou gedrag bevestig sal word. Geloof staan nooit op sy eie nie, net soos goeie werke ook nie op sy eie staan nie. Al probeer jy hoe hard om goed te wees sonder om in Jesus te glo gaan dit jou niks met jou redding help nie. Net so is geloof sonder werke dood.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Word sonde na die doop vergewe (Heb 10:26)?

In die vroeë middeleeue was daar groepe wat op grond van Heb 10:26 hulleself nie wou laat doop nie. Hulle het probeer wag tot net voor hulle doodgaan en het dan gevra om gedoop te word. Die rede was omdat hulle Heb 10:26 verstaan het as dat as mens opsetlik sondig nadat jy gedoop is, daaar nie weer ‘n kans is nie. Dan is jy verlore. Heb 10:26 lees so: Want as ons opsetlik sondig, nadat ons die kennis van die waarheid ontvang het, bly daar geen offer vir die sondes meer oor nie.

Die woorde opsetlik sondig verwys na iemand wat in minagting van God voortgaan met ‘n lewe wat nie vir God aanvaarbaar is nie. Dit word duidelik in 10:29 gestel: hoeveel swaarder straf, dink julle, sal hy verdien wat die Seun van God vertrap het en die bloed van die testament waardeur hy geheilig is, onrein geag en die Gees van genade gesmaad het? So iemand hoort dus nie binne die raamwerk van gelowiges nie – dit bewys hy deur sy optrede. Wat alles vererger is dat die persoon die kennis van die waarheid ontvang het. Hy weet wat is reg, maar vertrap nogtans die Seun van God. Dit gaan dus duidelik nie hier oor iemand wat ‘n fout gemaak het en sonde gedoen het, dit wil bely en alles weer wil regmaak nie. Vir so persoon is daar sewentig maal sewe maal vergifnis. Dit gaan hier oor iemand wat bewustelik heeltemal sy verhouding met God verbreek het en dit so uitleef ook. Vir hom bly daar geen offer vir die sondes meer oor nie. Hierdie is kultiese taal, met ander woorde, taal wat dui op aksies wat daarop gerig is om die verhouding tussen God en mens reg te stel of te versterk. Die persoon wat sy rug op God gedraai het, het ook sy rug op hierdie moontlikhede gedraai.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Sonde tot die dood toe?

Maar wat van die sonde tot die dood toe, waarvan 1 Joh 5:16 praat?: As iemand sy broeder ’n sonde sien doen wat nie tot die dood is nie, moet hy bid, en Hy sal hom die lewe gee—vir die wat nie ’n sonde tot die dood doen nie. Daar is ’n sonde tot die dood; daarvoor sê ek nie dat hy moet bid nie.

1 Johannes is in ‘n konfliksituasie geskryf. Die gemeente het ‘n skeuring beleef waarvan ons in 1 Joh 2:18-19 lees: Kinders, dit is die laaste uur; en soos julle gehoor het dat die Antichris kom, bestaan daar ook nou baie antichriste, waaruit ons weet dat dit die laaste uur is. Hulle het van ons uitgegaan, maar hulle was nie van ons nie; want as hulle van ons was, sou hulle by ons gebly het; maar dit moes aan die lig kom dat hulle nie almal van ons is nie. Die antichriste is dus oud-gemeentelede wat hulle rug op Jesus as Seun van God wat mens geword het, gedraai het. Hulle glo dus nie meer in Jesus soos hulle moet nie, want hulle verteenwoordig valse geeste (1 Joh 4:1-3). Die sonde tot die dood toe het daarop betrekking. Volgens Johannes is die grootste sonde wat ‘n mens kan doen om nie Jesus in geloof te aanvaar nie. Dan sal jy ook nie leef soos iemand wat in Jesus glo nie. Jou ongeloof sneeubal dus. Sonder geloof in Jesus is alles verlore, al probeer jy jou bes. Dan is jy geestelik dood, want jy doen die sonde wat alleen maar tot die dood kan lei. Alles anders wat jy doen staan dan ook maar in die teken van die duisternis en sonde.

Die vraag is natuurlik hier waarom mens volgens die vers nie vir die bekering van so persoon moet bid nie. Hier moet ons onthou dat diegene wat die sonde tot die dood gedoen het, waarskynlik gelowiges wat eers deel van die gemeente was en toe van die geloof in Jesus as die Seun van God wat mens geword het, weggedraai het. In ‘n sekere sin is hulle saak verlore, want om dan weer terug te keer is hoogs onwaarskynlik. Implisiet verwys dit natuurlik ook na ongelowiges wat niks van Jesus wil weet nie.

‘n Soortgelyke verwysings kry ons in Hebreërs 6:4-6: Want dit is onmoontlik om die wat eenmaal verlig geword het en die hemelse gawe gesmaak en die Heilige Gees deelagtig geword het, en die goeie woord van God gesmaak het en die kragte van die toekomstige wêreld, en afvallig geword het—om dié weer tot bekering te vernuwe, omdat hulle ten opsigte van hulleself die Seun van God weer kruisig en openlik tot skande maak. In Hebreërs 6:4-6 word mense beskryf wat deel van die gemeente was, maar wat toe die gemeente vaarwel toegeroep het. Hulle kruisig Jesus dus weer openlik en maak hom tot skande. Die kans dat hulle weer sal terugkom gemeente toe, is skraal, sê die Hebreërskrywer. Hiermee stem hy dus met die skrywer van 1 Johannes saam.

‘n Ewe moeilike uitspraak is dat as iemand teen die Heilige Gees sondig, dit die persoon nie vergewe sal word nie. In Matt 12:31-32 lees ons: Daarom sê Ek vir julle: Elke sonde en lastering sal die mense vergewe word, maar die lastering teen die Gees sal die mense nie vergewe word nie. En elkeen wat ’n woord spreek teen die Seun van die mens, dit sal hom vergewe word; maar elkeen wat spreek teen die Heilige Gees, dit sal hom nie vergewe word nie, in hierdie eeu nie en ook in die toekomende nie. Die uitspraak is deel van ‘n strydgesprek tussen Jesus en die Fariseërs nadat Jesus ‘n man wat in die mag van ‘n duiwel was, genees het (Mat 12:22-32). Die sleutel in die verstaan van die gedeelte lê in die woorde van Die Fariseërs wat beweer dat dit wat Jesus gedoen het alleen met die hulp van Beëlsebul, die aanvoerder van die duiwels gedoen is (Matt 12:24). Daarmee het hulle die werk van die Heilige Gees met díe van die duiwel gelykgestel, want Jesus bevestig in 12:28 dat Hy deur die Gees van God die duiwels uitdryf. Deur wat Hy doen met die duiwel te verbind beteken om so die Heilige Gees te belaster – die Heilige Gees se werk word so aan die duiwel gelykgestel. Daarom sal daar nie van vergifnis sprake wees nie, want as iemand dink dat die werk van die Gees die duiwel se werk is, sal hy dit  nooit aanvaar nie. So draai die persoon sy rug op die genesende krag en reddende werk van die Gees en sal daar nie vir hom redding wees nie. Dit kom neer op ‘n verwerping van God se reddende aktiwiteit.

Volgende keer sluit ons hierdie reeks af met die vraag: Word sonde na die doop vergewe?