Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Hoeveel maal word mens vergewe en moet mens vergewe?

 Natuurlik beteken sondebelydenis dat God jou vergewe as jy jou sonde bely. Ons kan ook herhaalde kere om vergifnis vra en van God vergifnis en vergewing verwag. ‘n Vraag wat egter dikwels gevra word as dit by sondebelydenis kom, is of mens altyd vergewe word en of hoeveel keer mens ander wat jou om verskoning vra, moet vergewe?

Matteus bespreek die saak in detail. In Matt 18 word verhoudinge binne die gemeente bespreek, onder andere hoe daar opgetree moet word teenoor mense wat nie van hulle sonde af wil wegdraai nie (18:15-17). Petrus vra dan ‘n belangrike vraag, naamlik hoeveel maal mens iemand moet vergewe wat sy ‘sonde bely’. Jesus antwoord, sewentig maal sewe. Die getalle 70 en 7 is natuurlik simboliese getalle wat volheid of volmaaktheid beteken (18:21-22). Wat Jesus dus hier sê is dat daar eintlik geen grense getrek kan word as dit by ware vergifnis kom nie. Maar die verhaal is nie so eenvoudig nie. Jesus vertel dan ‘n gelykenis om sondebelydenis en vergifnis te illustreer (18:23-35) – ‘n koning vergewe ‘n werker ‘n groot bedrag. Die werker weier egter om iemand wat hom geld skuld te vergewe. Daarna roep die koning die werker en gooi hom in die tronk, nie omdat hy die koning iets skuld nie, maar omdat hy nie dieselfde houding as die koning getoon het deur ook te vergewe nie. Die verhaal sluit dan so af (18:35): So sal ook my hemelse Vader aan julle doen as julle nie elkeen sy broeder van harte sy oortredinge vergewe nie (sien ook Matt 6:14-15).  

Die verhaal werk met sterk ironie en kontras: dit illustreer beide onbeperkte vergifnis asook geen vergifnis van die kant van die koning af. Hy vergewe eers die werker oorweldigend en as díe dan nie self vergewe nie, word hy ook nie weer vergewe nie. Daaruit kan enkele belangrike teologiese gevolgtrekkings gemaak word: Die hemelse Vader vergewe onbeperk (al is die oortredings onmeetbaar groot); die vergifnis plaas egter die ontvanger onder ‘n verpligting om net soos die koning op te tree. Resiprositeit was ‘n algemene beginsel in die antieke tyd. Dit beteken dat mens vir iemand wat iets aan jou doen of gee ekwivalente ‘waarde’ teruggee. Daarom is dit opmerklik dat die Nuwe Testament nie regtig iets ken soos dankie sê teenoor mekaar nie (wel teenoor God). Ons moet eerder dankie leef deur in respons terug te gee wat ons ontvang het. Dan wys ons ons was die geskenk werd. Die werker doen dit nie en wys daarmee nie alleen sy ondankbaarheid nie, maar ook dat hy nie uit dieselfde blok gesny is as die koning nie. Hy tree nie in ooreenstemming met die waardes van die koning op nie.

Hier kom ook ‘n tweede antieke waarde na vore wat ons help om die gedeelte beter te verstaan: die antieke mense was groepsgeorienteerde mense. Van iemand om aan ‘n groep behoort moes hy of sy soos die groep optree. Die leier was natuurlik die een wat bepaal het hoe die groep moet optree. Die koning het in die geval van die verhaal gewys wat die etos van sy koninkryk is. Hulle vergewe mekaar. Die werker het egter deur sy gedrag gewys hy is nie werklik deel van die groep nie en daarom het die koning hom gestraf en sy genade aan hom teruggetrek. Hy sou gepynig word tot hy alles terugbetaal het, wat natuurlik onmoontlik was. As die gelowige dus nie die genade van God uitleef nie, is hulle dit ook nie werd nie.

God vergewe dus onbeperk, sewentig maal sewe, maar met die voorwaarde dat gelowiges as sy kinders hierdie genade naleef. Wie egter nie binne die raam van hierdie verhouding met God wil leef nie, moet nie op God se genade reken nie.

Die insig voorkom dat vergifnis misbruik word. As iemand deur sy broer vergewe word en dan toon dat hyself nie wil vergewe nie, toon dat hy nie belangstel om in die genadekring van God te leef nie. Hy verdien dit dan ook nie. Maar daar moet ook nie van die ander kant van die wa afgeval word nie – as iemand eenmaal vergewe is en hy maak weer dieselfde fout, beteken dit nie outomaties dat die persoon nie weer vergewe mag word nie. Inteendeel, die reël van sewentig maal sewe geld steeds, maar alleen as die persoon opregte berou vertoon – met ander woorde, as die persoon werklik sy sonde bely soos hierbo beskryf. Hy moet sy fout erken, daarvan afstand doen en toegewyd onderneem om die verhouding te herstel. Dit gee dan aan hom die geleentheid om weer voor te begin as iemand wat binne die genadekring van vergifnis wil funksioneer.

Wat word met sonde tot die dood toe bedoel? Daarna kyk ons volgende keer.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Die Nuwe Testament praat ook op ander maniere oor gelowiges wat voortdurend hulle verhouding met God sterk moet hou deur bewustelik van hulle sonde en afvallige houding ontslae te raak. Dit word nie direk sondebelydenis genoem nie, maar kom eintlik daarop neer.  Immers, soos ons gesien het, is die doel van sondebelydenis om jou sonde te erken, jou rug daarop te draai en jou met oortuiging aan God toe te wy.

Een manier om te sê dat gelowiges van hulle sonde ontslae moet raak, is dat hulle hulleself moet bekeer. Die woord bekeer word gewoonlik in die Nuwe Testament gebruik om te praat van ‘n mens se omkeer van ongeloof na geloof, met ander woorde, jou eerste bekering. In Openbaring 2-3 is dit anders. Daar sê Johannes egter dat kerkmense, gelowiges, hulleself moet bekeer. Kyk hoe word dit gestel:   Maar Ek het teen jou dat jy jou eerste liefde verlaat het. Onthou dan waarvandaan jy uitgeval het, en bekeer jou en doen die eerste werke (Open 2:4-5), of So het jy ook mense wat vashou aan die leer van die Nikolaïete, wat Ek haat. Bekeer jou (2:15-16). Dit is duidelik dat die gelowiges van sekere van die gemeentes nie meer so getrou aan die Here is nie en daarom word hulle beveel om van hulle verkeerde dade af weg te draai, terug na God toe.

In Kol 3:9-10 word ‘n beeld van iemand wat klere uittrek en aantrek gebruik: Lieg nie vir mekaar nie, omdat julle die oue mens met sy werke afgelê (uitgetrek) het en julle jul met die nuwe mens beklee (aangetrek) het wat vernuwe word tot kennis na die beeld van sy Skepper. Die beeld wat hier gebruik word, is dat die gelowige die sonde soos ou klere moet uittrek, met ander woorde, daarvan ontslae raak. Die ou klere is dinge soos toorn, woede, boosheid, laster, skandelike taal uit julle mond (Kol 3:8). Die klere wat aangetrek moet word, word so beskryf: Beklee julle dan, as uitverkorenes van God, heiliges en geliefdes, met innerlike ontferming, goedertierenheid, nederigheid, sagmoedigheid, lankmoedigheid (Kol 3:12). Wat hier gebeur is dat die gelowige ontslae raak van negatiewe gedrag en bewustelik positiewe gedrag aankweek. Met die klere aan begin die gelowige dus al meer na Jesus, die Skepper (Kol 1:15-16), lyk. Dit veronderstel ‘n deurlopende proses.

Hoeveel maal moet ‘n mense vergewe en word hy vergewe? Daarna kyk ons volgende keer.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Sondebelydenis is die manier waarop God vir sy kind die kans gee om sy fout reg te maak en so die verhouding reg te stel. Dit is God se manier om sy kind die kans te gee om nuut te begin. Dit word die duidelikste in 1 Joh 1:9 gesê: As ons ons sondes bely, Hy is getrou en regverdig om ons die sondes te vergewe en ons van alle ongeregtigheid te reinig.

Die teks is duidelik: as ons ‘n fout gemaak het wat die verhouding met God geskaad het (sonde gedoen het), moet ons dit bely. Die woord bely hou die volgende in:

1. dit is om jou fout te erken, met ander woorde, om presies te weet wat jy verkeerd gedoen het.
2. dit is om voor God te erken dat jy die fout gemaak het en dat jy dit nie weer wil of sal doen nie. Jy neem ‘afskeid’ van die tipe gedrag.

• dit is om jouself opnuut as goeie kind aan God toe te wy, met ander woorde, om vir God te sê dat jy sy kind en sy kind alleen is.

Op die manier word die verhouding van jou kant herstel. Die res is in God se hande. Jesus sal die skade voor God herstel en die skuld deur sy bloed betaal, soos 1 Joh 1:7 dit stel: en die bloed van Jesus Christus, sy Seun, reinig ons van alle sonde. Dit het God deur Jesus beloof en dit sal Hy doen, want Hy is trou en regverdig om dit te doen. Hy sal ons van alle ongeregtigheid reinig, wat beteken dat ons saak nou reg voor God is.

So herstel God verhoudinge met sy mense en sorg dat sy familie gesond kan voortgaan. Sondebelydenis is dus nie ‘n straf nie, maar ‘n voorreg. Dit is nie God wat jou wil straf nie, maar God wat medisyne op jou wonde wil sit sodat dit gesond kan word.

Die gedeelte in 1 Joh stop egter nie daar nie. In 1 Joh 2:1-2 word ‘n stappie verder gegaan. Ons mag nie sondig nie, maar as dit gebeur, Christus is ons voorspraak (Parakleet) by die Vader: My kinders, ek skryf hierdie dinge aan julle, dat julle nie moet sondig nie; en as iemand gesondig het, ons het ’n Voorspraak (Spesiale Helper) by die Vader, Jesus Christus, die Regverdige. Hy is ’n versoening vir ons sondes… Dit is ‘n sterk beeld wat gedeeltelik met regspraak of hofsake te doen het. As iemand destyds in ‘n familie ‘n fout gemaak het, moes daar besluit word wat met die sondebok gemaak moes word. Die pa of leier moes besluit, maar gewoonlik het hy dit eers met een of meer van die senior mans in die familie bespreek (byna soos ‘n koning met sy raadslede). In 1 Joh 2:1-2 word die beeld juis gebruik – Jesus word beskryf as die Een wat so saam met die Vader oor die sondaars beraadslaag. Almal weet aan wie se kant Jesus is. Daarom word Hy as die Spesiale Helper (Voorspraak) beskryf. In die gesprek met die Vader sal Hy dus altyd by die Vader vir die vergifnis van die gelowiges pleit, juis omdat hy sy bloed vir hulle gegee het (1 Joh 1:8-10). Daarmee wil Johannes beklemtoon dat God van sy kant af altyd gelowiges se sonde sal vergewe – daarvoor sal Jesus ook sorg. Maar dan moet hulle dit bely.

In die volgende artikel gaan ons na bekering kyk.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Sondevergifnis en sonde wat nie vergewe word nie

Daar moet verder aandag gegee word aan die rol wat sonde, as dit waarvan mense gered moet word, speel. Daar is verskeie sake wat ‘n rol speel in die Nuwe Testament as dit by sonde kom: wat is sondevergifnis, vergewe God net een maal, wat is die sonde tot die dood of die sonde teen die Heilige Gees? Van hierdie vrae gaan nou aandag ontvang.

Uit woorde soos geloof, redding, versoening het ons gesien dat die Nuwe Testament in terme van verhoudings dink as dit gaan oor God en die mense. Redding beteken dat God sy verhouding met sy mense herstel. Ons word as’t ware gehersosialiseer. Ons is nou sy kinders, sy volk, soos lote in Jesus as die wynstok ingebed.

Ons is inderdaad die familie van God. Die Vader van hierdie familie verwag dat gelowiges as sy kinders sal optree. ‘n Kind tree soos sy Vader op, sê Johannes (Joh 8). Wat gebeur nou as ‘n kind ‘stout’ is en nie doen wat God, sy Vader, vra nie, met ander woorde, sondig? Dit versteur natuurlik die verhouding. Dit is soos ‘n slegte plekke op ‘n appel. Dit kan uiteindelik die hele appel sleg maak. God is nie tevrede met sulke gebroke verhoudings nie. God gooi egter ook nie sy kind sommer so uit die familie nie. As ‘n mens ‘n fout maak, beteken dit nie dat God sy rug op jou draai nie. Juis nie. Nee, God wil hê dat die verhouding reggestel moet word, dat alles weer normaal en goed tussen Hom en jou moet gaan; en dit is waaroor sondebelydenis gaan.

In die volgende artikel kyk ons na nog ‘n aspek van sonde: sondebelydenis.