Geloofsvrae: Die geskape werklikheid – Adrio König

Die geskape werklikheid

1 Nie goddelik nie, maar ‘n eenheid 

Dat God alles geskep het, beteken dat die skepping ‘n begin het, dat dit nie ewig is nie, nie goddelik is nie, dat daar trouens niks goddeliks in die skepping is nie. Dit gee ons die vrymoedigheid om aan die geskape werklikheid te werk, om dit te beheers en te vorm, soos Hy ons trouens beveel het (Gen 1:26-28).

In ‘n sekere sin kan ons die Bybel se skeppingsverhale as die groot sekularisering (`ontgoddeliking’) van die skepping beskou. Dink net hoe lasterlik Gen 1:14ev moes klink vir die volke wat geglo het die son en die maan is gode, en hoe ondenkbaar maanreise vandag nog sou gewees het as ons geglo het die maan is ‘n God. As sekere dele van die geskape werklikheid goddelik was, sou ons beperk gewees het in wat ons kon doen. Maar nou glo ons dat alles geskape is, dat daar nie sekere stukke grond is wat die Gode s’n is sodat ons dit nie mag ploeg nie, of sekere diere wat goddelik is sodat ons hulle nie mag gebruik nie. Nou het ons die vrymoedigheid om die werklikheid te ondersoek en te vorm.

Intussen het dit egter ook duidelik geword dat ons ons opdrag verkeerd verstaan het, veral in die Weste. As niks in die skepping goddelik is nie, is ons self ook nie! Dan mag ons nie die skepping beskadig en vernietig asof dit ons s’n is en ons dit net vir ons eie selfsugtige gerief kan uitbuit nie. Trouens ons moet altyd onthou dat die skeppingswerk van God baie duidelik in die Bybel as ‘n eenheid voorgestel word. In die skema van Gen 1 skep Hy selfs op dieselfde dag die diere en die mens. Al is dit dus so dat daar ook sterk klem gelê word op die verskil tussen mens en dier, en dat die mens die kroon van die skepping is en die enigste wese wat na die beeld van God geskep is, is dit ewe belangrik dat ons en die res van die skepping in dieselfde proses geskape is, en dus naby aan mekaar staan en een groot eenheid vorm.

Die natuurwetenskaplikes het ons geleer dat die aarde een groot ekosisteem is waarin alles onderling van mekaar afhanklik is, sodat ons nie straffeloos een deel kan vernietig en dink die res gaan intakt bly nie.

2 Soos God dit wil hê 

Die voorstelling dat God alles geskep het en verder dat Hy uit niks geskep het, beteken dat Hy nie in sy skeppingswerk gebonde was deur die beperkinge van ‘n oerstof nie. Die werklikheid lyk dus soos Hy dit wil hê. Ons lees selfs dat Hy gesê het dit is goed. Dit beteken minstens twee dinge.

Eerstens kan ons verwag dat iets van Hom in die skepping gereflekteer sal wees. Alhoewel dit net die mens is wat na sy beeld geskep is, sal die hele werklikheid ‘n struktuur hê wat net deur Hom bepaal is. Omdat Hy liefde is, kan ons dus verwag dat net liefde sal werk, dat in die verhoudinge op aarde, of dit tussen God en mens is, tussen mense onderling, of tussen mense en die res van die skepping, net liefde regtig sal pas. Al sal die vorm van liefde in die onderskeie verhoudings heelwat verskil, sal dit basies ‘n houding wees van die ander in ag neem en vir die ander omgee.

Verder beteken die feit dat God alles geskep het, dat ons met vertroue kan leef. Die werklikheid is geskik vir dit waarvoor dit bedoel is. Ons hoef nie in vrees te leef soos heelwat mense in die tradisionele godsdienste, dat enigiets enige oomblik verkeerd kan gaan nie. Daar is vastigheid, reelmaat in die werklikheid. Die son sal môre weer opkom, dit sal volgende jaar weer reën, nou bietjie meer, dan weer bietjie minder, maar ons kan in vertroue leef en werk. God het die aarde gemaak dat ons hier gelukkig kan leef, en ons kan in die verwagting leef dat dit moontlik is. Die meeste smart en ellende in ons lewe word dan ook deur onsself en mense om ons veroorsaak, nie deur die basiese struktuur van die skepping nie. In die meeste gevalle maak die natuur ons net seer omdat ons dit nie met respek behandel nie.

3 Die doel van die skepping 

Omdat God alles geskape het, kan ons aanvaar dat die skepping ‘n doel het.

In die geskiedenis van die kerk is verskillende sieninge ontwikkel. Daar is veral drie wat belangrik is: die eer van God, die verbond, en die skepping self.

Ongelukkig is hierdie sieninge meestal teenoor mekaar gestel: óf die een óf die ander. Die bekendste teenstelling is seker die siening dat Calvyn en Luther teenoor mekaar sou gestaan het omdat Calvyn die eer van God, maar Luther die heil van die mens as die doel van die skepping beskou het. Dit is natuurlik ‘n vreemde teenoorstelling. Sou die eer van God nie dalk juis verband hou met die heil van die mense nie?

Daar is ‘n vreemde beskouing onder sekere Gereformeerde groepe wat inderdaad hierdie twee sake van mekaar losmaak en oortuig is dat God net soseer geëer word deur dié wat verlore gaan as deur dié wat gered word. Trouens sommige is selfs oortuig dat God, ter bevordering van sy eie eer, in die ewigheid besluit het dat sommige mense verlore moet gaan, nie oor iets wat hulle gedoen het nie, maar net omdat Hy dit wil hê.

‘n Mens kom soms nie los van die vraag of dié soort beskouings oor God nie aanleiding gee tot ‘n baie harde Godsbeeld nie, so asof God ten alle koste net op sy eie eer en dus net op Homself ingestel is: ‘n selfsugtige heerser wat iewers daarbo sit en alles moet net vir Hom regstaan. Leer ons nie in die Bybel van die God wat juis sy eer daarin vind om vir ons ruimte te maak, om ons lief te hê en selfs tot die uiterste te gaan om ons te red nie?

In die behandeling wat nou volg, sal uitgegaan word van die oortuiging dat die drie bekende sieninge oor die doel van die skepping nie noodwendig teenoor mekaar staan nie, maar mekaar sinvol kan aanvul. Dit is in beginsel altyd aan te beveel dat ‘n mens sover moontlik verskille binne die geloofsgemeenskap eerder as verrykende verskille probeer hanteer, in plaas van as verskille wat teenoor mekaar staan.

Die eer van God is ‘n baie ou formulering van die doel van die skepping. God het alles geskep om daardeur verheerlik te word. Ons lees dan ook dat alles `vir Hom geskep is,’ dit wil sê op Hom gerig is, en daarom moet die eer aan Hom gegee word (Rom 11:36; 1 Kor 8:6). Dikwels word onderskei tussen die outomatiese eer wat die nie-menslike skepping aan Hom gee en die vrywillige eer wat ons as mense aan Hom moet gee – en dan nie gee nie!

Omdat God die God van liefde is, sal Hy egter nie sy eer teenoor ons geluk laat staan nie. Trouens sy heerlikheid word die sterkste geopenbaar in sy selflose offer om ons te red. Daar is niks waarvoor ons Hom meer behoort te eer as juis daarvoor nie. Daarom kan ons aanvaar dat sy eer en ons heil direk met mekaar verband hou, net soos in die Ou Testament sy eer op die spel was in die heil van Israel. Daarom is ook die teendeel waar: omdat Hy Israel aanhoudend moes straf oor hulle ongehoorsaamheid, het die volke rondom Israel Hom begin spot (Eseg 36:16ev).

Dit is ‘n ou vraag of God verryk word deur die eer wat ons aan Hom gee. Mense huiwer by hierdie gedagte omdat hulle dink dat God dan nie alreeds `alles’ het nie en iets van buite Homself aan Hom toegevoeg kan word. Hy sou dan nie in Homself volmaak wees nie.

Dit is nie so seker dat dit regtig nodig is om hiervoor te huiwer nie. Dit verteenwoordig ‘n baie statiese siening van God wat meer aan sekere insette uit die Griekse filosofie herinner as aan die Bybel. As God deur die skepping verryk word, is dit tog Hyself wat Hom verryk. Dit is Hy wat alles geskep het, wat alles wat in die skepping is, daar ingesit het.

Trouens is dit nie taamlik vanselfsprekend dat Hy só verryk word nie? Dink vir ‘n oomblik aan al die nuwe verhoudings waarin Hy staan: Hy was nog nooit tevore Skepper nie, ook nie Onderhouer van die skepping nie, of die God van Abraham en van Israel nie, of ‘n mens, of die Verlosser nie. Voor die skepping was Hy nog nooit op aarde of in die tempel nie, en so kan ‘n mens aangaan. Dit is regtig ‘n vreeslike statiese siening oor God dat Hy nooit iets nuuts kan ervaar of verryk kan word nie. Daarom mag ons dit sien as doel van die skepping: dat God op hierdie manier sy eie lewe en eer wou verryk.

Wanneer ons nou na die tweede doel kyk, die verbond, is dit sondermeer duidelik dat dit nie teenoor die eer van God hoef te staan nie, maar dieselfde doel is, net met ‘n ander beklemtoning. God skep die wêreld as ‘n plek waar Hy in gemeenskap met mense kan leef sodat hulle in sy liefdesgemeenskap kan deel. Hy skep dus die wêreld met die oog op mense. Mense is meer as dinge en diere. Mense is na sy beeld geskep wat beteken dat daar ‘n besondere vorm van gemeenskap tussen Hom en hulle kan wees. Hierdie gemeenskap word die verbond genome.

Gen 2 leen hom pragtig om as ‘n verbondsverhaal gelees te word. God voorsien en sorg in elke opsig vir Adam. Die tuin met die groot rivier is ‘n idilliese prentjie in die redelik droë en kalkerige Palestina. God sorg tot vir ‘n maat om Adam se lewe te vul. En Hy dra ook sekere verantwoordelikhede aan hom op. Dit alles kan pragtig saamgevat word in die eerste deel van die verbondsformule: `Ek sal vir julle ‘n God wees.’

En Adam het dan die voorreg om dit alles te geniet, God daarvoor te eer en te dank, en gehoorsaam aan Hom te leef. Dit kan saamgevat word in die tweede deel: `en julle sal vir My ‘n volk wees.’

Die verbond tussen God en die mense is van die begin af ‘n genadeverbond, al is dit ook duidelik dat die genade deur die sonde ‘n ander dimensie sal bykry. As ons aan die mens as skepsel dink, kan ons van God se goedheid praat: Hy maak iemand om in sy vreugde en geluk te kan deel. As ons aan die mens as sondaar dink, is sy goedheid egter goedheid wat verwerp is. Dit word dubbele genade. Genade was eers versorging, maar deur ons sonde word dit versoening en vergifnis. Maar van die begin af was God se verhouding met ons genade. Daar was geen tyd wat die mens in ‘n ander verhouding teenoor God gestaan het as iemand aan wie goedheid, guns, genade bewys word nie. Daar was geen stadium waartydens ons ons posisie voor God moes verwerf of verdien het nie.

‘n Mens behoort dus nie van allerlei ander verbonde vóór die genadeverbond te praat nie, soos ‘n werkverbond of ‘n natuurverbond nie. God se verhouding met ons is van begin tot einde genade, goedheid, guns – al het dit in die loop van die geskiedenis verskillende vorme aangeneem. God skep ons om sy vreugde met ons te deel.

Derdens word die skepping self dikwels beskou as die doel van die skepping. Dit beteken dat die mens self die doel van sy of haar bestaan is. God het ons geskep om te lewe, om die lewe te geniet, om die wêreld om ons te geniet. Ons is dikwels so negatief oor die aarde en die dinge om ons. Ons kan ook so negatief oor mense en menswees dink. As ons ‘n fout maak of ‘n swakheid wil verskoon, sê ons so graag: `Ek is maar net ‘n mens.’

Maar het God dan so ‘n swak, minderwaardige wese gemaak toe Hy mense geskep het? Is ons nie as sy beeld geskep nie? Is ons nie die kroon van sy skepping nie? Het God ons nie net ‘n bietjie minder as hemelse wesens gemaak en ons met aansien en eer gekroon nie? (Ps 8:6)? Vergeet ons nie dat `aansien en eer’ eintlik gewoonlik aan God toegeskryf word nie?

Dis ‘n voorreg om ‘n mens te wees. God het die aarde, die son en maan, die berge en bome vir ons gemaak. Geniet dit om mens te wees. God het ons só gemaak dat net liefde regtig in ons verhoudings kan werk. Gee dan om vir die mense om jou, dit gaan hulle én jouself gelukkiger maak.

Ons het nie behoefte aan ‘n godsdiens wat ons vervreem van ons menswees en die aarde nie. God het ons op aarde gemaak, en op aarde sal Hy ons uiteindelik verheerlik, die aarde nuutgemaak en skoongemaak van al die gevolge van ons sonde.

Ons kan so vreeslik jaag deur die lewe. Ons is so op prestasie ingestel. Ons en ons kinders moet altyd wen. Die arme kind wat gemiddeld is, tel nêrens nie. Leef ons regtig, of word ons geleef? Kan ons nog ophou, stilsit, dink, speel, ontspan? Ek hoor soms ‘n vrou sê haar man is net in die pad as hy nie oortyd werk nie en saans by die huis is, want hy weet nie wat om te doen nie, al wat hy kan doen, is werk.

Daar is ook ‘n ander kant van hierdie saak. Daar is ongelooflik baie mense wat in ellende leef, wat nie genoeg het om te eet en aan te trek nie, wat ly van die môre tot die aand, wat geen voorsiening vir nood het nie. Is dit dan nie godslasterlik om so aan te gaan oor: geniet die lewe nie?

Ons moet ten alle koste nie die lyding van mense onderskat of probeer verdoesel nie. Maar ons moet ook nie die lyding so maklik op God se rekening skryf nie. Ons is nou besig om te dink oor die doel wat Hy met die skepping het, nie oor wat ons intussen van sy skepping gemaak het nie. Hy het bedoel dat ons lewensvreugde en genot sal hê, en ons mag aanhou om daaroor te praat omdat Hy beloof het om sy skeppingsdoel te verwesenlik. Ons mag dus noual dink oor dit wat ons uiteindelik op die nuwe aarde saam met Hom sal geniet.

Om al drie hierdie sieninge van die doel van die skepping saam te vat, sou ‘n mens kon sê dat God alles geskep het om die mense in sy lewensvreugde te laat deel sodat ons Hom daarvoor kan dank en eer.

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Fokus op 300 Geloofsvrae deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn verduideliking van 300 geloofsvrae bied.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en Lux Verbi.BM vir hierdie vergunning.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Skepping; Skepping uit niks; Adam en Eva; Evolusie

Skepping • Skepping uit niks • Adam en Eva • Evolusie

Baie Christene is oortuig dat hulle eenvoudig moet kies tussen skepping of evolusie. As hulle getrou wil wees aan die Bybel, aanvaar hulle dat God alles in ses dae uit niks gemaak het, en verwerp evo­lusie. Dit is egter ‘n oorvereenvoudiging van die probleem. Ons sal eers duidelikheid moet kry oor wat ons met skepping bedoel, en wat met evolusie.

Vorme van evolusie

Evolusie gaan oor die wyse waarop die werklikheid tot stand ge­kom en ontwikkel het. Daar is eintlik drie groot terreine: die ont­staan van die werklikheid, die ont­staan van lewe, en die ontwikkeling van lewe van eenvoudiger na in­gewikkelder vorme. Die teorie van Charles Darwin raak net die derde saak, die ontwikkeling van een­voudige na ingewikkelde vorme van lewe. Oor hierdie saak is daar meer as een teorie. Darwin aanvaar dat lewe ontwikkel deur klein, willekeurige veranderings in ‘n spesie wat die spesie in staat stel om beter aan te pas by die om­ge­wing – “the survival of the fittest”. Lamarck het gemeen die veranderings is sinvolle reaksies op die omgewing, soos ‘n ka­meelperd waarvan die nek geleidelik langer geword het om die hoë boomblare by te kom. Hoyle aanvaar dat die ontwikkelings sprongsgewys plaasvind (die Saltasieteorie). Daar is skynbaar sterk getuienis dat ‘n spesie baie lank onveranderd voortbestaan en dan skielik dramaties verander.

Reaksies van Christene

Christene gaan op drie verskillende maniere met hierdie teorieë om. Daar is die kreasioniste (*Kreasionisme) wat in beginsel enige vorm van evolusie verwerp behalwe kleiner ont­wikkelings bin­ne ‘n spesie. Hulle sal aanvaar dat perde ge­leidelik groter kon ge­word het, of die kameelperd se nek langer, maar nie dat een spesie uit ‘n ander kon ontwikkel het nie. God het die ver­skil­lende soorte lewe ge­skep, en daar is geen oor­gange van een spesie na ‘n ander moontlik nie. Daar is ook pro­gressiewe krea­sioniste wat net die ingryping van God op bepaalde be­slis­sende punte aanvaar soos die skepping van lewe en die skep­ping van die siel, en verder oop is vir teorieë oor hoe lewe ontwikkel het van eenvoudige na saamgestelde vorme.

Maar daar is ook Christene wat aanvaar dat enige evolusie­teorie geldig kan wees solank dit nie lui dat God nie by die proses betrokke was nie. Hulle meen dat natuurwetenskaplike teorieë nie ‘n uitspraak kan maak oor God se betrokkenheid nie om­dat hulle met waarnemings en gevolgtrekkings en met ek­spe­rimente werk, en die betrokkenheid van God by die skep­ping nie waargeneem of eksperimenteel as geldig of ongeldig uitge­maak kan word nie.

Hoe het God geskep?

Terwyl daar dus onder Christene ook verskillende sienings oor evolusie is, is dit goed om ‘n oom­blik te vra presies wat ons onder skepping verstaan. Daar is ‘n oorvereenvoudigde siening, en dit is dat God in ses dae net deur bevele (“deur die woord”) alles uit niks geskep het. Dit is oor­vereenvoudig omdat daar verskillende voorstellings in die Bybel oor die skeppingswerk van God is. Men­se maak die fout om net aan Genesis 1 te dink, en ook dan nog selfs nie mooi te lees wat regtig alles daarin staan nie. Kom ons kyk ‘n oomblik in meer besonderhede na Genesis 1, en daarna ook na ander skeppingsverhale in die Bybel.

Genesis 1 – Skepping uit niks?

Daar staan byvoorbeeld nie dat God alles uit niks geskep het nie. Dit staan ook nêrens in die Bybel nie. Die Hebreeuse woord vir “skep” (bara) beteken nie skepping uit niks nie (vgl Jes 43:7 waar dit van die Israeliete lui dat elkeen deur die Here geskep is – tog nie uit niks nie), en die een teks wat gewoonlik gebruik word vir skepping uit niks sê nie dat God alles uit niks geskep het nie. Dit sê net dat Hy die sigbare dinge uit onsigbare dinge geskep het (Heb 11:3). Onsigbare dinge is nie niks nie.

Skepping net deur ‘n bevel?

Verder staan daar nie in Genesis 1 dat God alles net deur die woord (‘n bevel) geskep het nie. Hy beveel nie dat daar plante moet wees soos Hy beveel het dat daar lig moet wees nie. Hy beveel die aarde om plante voort te bring, en dan doen die aarde dit (1:11-12). Dis nie meer skepping net deur die woord nie. Hy sê nie net en dan is die ding daar soos in die geval van lig nie. Dis ‘n bevel aan iets om iets anders voort te bring. Later beveel Hy weer die aarde om diere voort te bring, maar dan maak Hy hulle tog self (1:24-25). Dis ‘n derde vorm van skepping deur ‘n bevel. Een keer beveel Hy net en die lig is daar, die volgende keer beveel Hy die aarde om plante voort te bring en die aarde doen dit, en die derde keer beveel Hy die aarde om diere voort te bring, maar dan doen Hy dit self. Genesis 1 het ‘n baie ingewikkelder en interessanter struktuur as wat ons so maklik raaksien.

Genesis 1 vertoon ook telkens ‘n dubbelheid in die skep­pings­werk van God. Ons lees dat Hy beveel dat daar ligte moet wees, maar ook dat Hy die ligte maak (1:14-16). Dieselfde gebeur by die skepping van die “gewelf” (1:6-7). Dit is natuurlik heeltemal anders as by die skepping van lig, waar Hy net beveel en nie daarna ook nog iets doen nie.

Skepping deur skeiding

Verder is daar ook ‘n interessante beskermingsverhaal in Ge­nesis 1 opgeneem. Ons kry telkens die woord “skei” (1:4, 6, 7, 14, 18, verder ook in v 9 geïmpliseer) en dis belangrik om op te let wat van wat geskei word. Die duisternis word afgeskei van die lig, die waters bo die gewelf word afgeskei van die waters onder die gewelf, die waters op aarde word in die vorm van die see afgeskei van die land (v 9), en die nag word afgeskei van die dag. Wat is hier aan die gang?

Uit die res van die Bybel weet ons dat die donker of duisternis, die water daarbo, en die *see negatief beleef word en gevaarlik is. Die lig, die dag en die land is positief en veilig. Dit beteken dat ons alreeds in die skeppingsverhaal lees dat God sy skepping teen gevare beskerm. Dit beteken ook dat daar van die begin af bedreigings vir die skepping en in besonder vir die mens is. Immers, ons lees el­ders van die *chaosmagte wat alreeds by die skepping deur God verslaan is.

Genesis 1 is ‘n merkwaardig ryk hoofstuk!

Ander skeppingsverhale

Ons kan verder gaan en Genesis 1 en 2 met mekaar vergelyk. Die hele patroon en ook die volgorde in die skeppingswerk van God is heeltemal verskillend. In Genesis 1 word man en vrou saam ge­skep as die laaste skeppingswerk, maar in Genesis 2 maak God die man aan die begin, en die vrou aan die einde. Die struktuur van ses agtereenvolgende dae kom glad nie in Genesis 2 voor nie. Hier is ook geen voorbeeld van skepping deur die woord (‘n bevel) nie. Hier is eenvoudig ‘n ander voorstelling van God se skeppingswerk as in Genesis 1. En as ons na die ander groot weer­gawes van God se skeppingswerk kyk, soos Psalm 104, kom ons tot dieselfde ge­volgtrekking: daar is nie net een manier om die skeppingswerk van God voor te stel nie. Die verskillende skrywers het dit op ver­skillende maniere gedoen.

Dit hoef niemand te ontstel nie. Nie een van hulle het ‘n nou­keurige voorstelling probeer gee van presies hoe alles gebeur het nie. Elkeen het ‘n boodskap gebring wat betekenis gehad het in die bepaalde situasie waarin die volk op daardie stadium was. Dink maar net aan Job 38 waar die hele voorstelling die grootheid van God beklemtoon om vir Job te sê dat hy ‘n bietjie nederiger moet wees.

Son en maan

In hierdie sin het Genesis 1 self besondere boodskappe. Dit er­ken glad nie die goddelikheid van twee belangrike Babilonie­se go­de “son” en “maan” nie, maar noem hulle sommer twee “lig­­gies” waar­sonder God aanvanklik maklik kon klaarkom selfs na­dat die plante geskep is, wat tog duidelik sonlig nodig ge­had het. God voorsien self die lig, en maak eers later die “twee ligte” en dra die funksie om lig te gee dan aan hulle oor. Dit is ‘n ver­nederende manier om oor twee uiters belangrike Babiloniese gode te praat. Die skrywer wil eintlik daarmee sê dat hulle nie gode is nie, maar ‘n deel van God se skepping wat Hy gebruik soos Hy wil. As hierdie hoofstuk tydens die ballingskap sy fi­nale vorm gekry het, kan ‘n mens aanvaar dit is bedoel as ‘n be­moedigingsboodskap toe die volk in Babilon in ballingskap was: die gode van Babel is nie regtig gode nie.

Die ouderdom van die aarde/skepping

Omdat daar verskil­lende voorstellings oor God se skeppings­­werk is, is dit nie duide­lik presies hoe alles geskep is nie. Daar­mee saam moet ons onthou dat natuurwetenskaplikes met waar­nemings en eksperimente werk. Dink maar aan die pro­bleem wat sommige Chris­tene aan hierdie wetenskaplikes opdring as hulle kategories beweer dat die Bybel leer dat die aarde net ‘n paar duisend jaar oud kan wees (miskien so 6 000 of 7 000) terwyl natuurwetenskaplikes met biljoene jare werk en een­vou­dige waarnemings dit bevestig. Dink maar net aan sterre wat derduisende ligjare van ons af is. Hoe is dit moontlik dat hulle lig al tot by ons skyn as hulle maar net 6 000 of 7 000 jaar gelede geskape is? Kreasioniste (die Christene wat oortuig is alles is omtrent 6 000 jaar gelede geskep) maak hulleself onge­loof­waardig met allerlei teorieë hieroor, byvoorbeeld dat God hierdie sterre ‘n paar duisend jaar gelede so geskep het dat hulle lig toe al ver op pad was en ons al amper bereik het.

‘n Veranderde wêreldbeeld

Miskien moet Christene eerlik erken dat ons nie uit die Bybel presies weet wanneer en hoe alles ontstaan het nie. En miskien moet ons ook erken dat die skrywers van die Bybel ‘n ander *wêreld­beeld as ons gehad het. En hier moet ons nie te gou halt roep nie. Hulle het vas geglo dat die blou lug daarbo ‘n harde koe­pel is met vensters in waardeur die reën val. Die sterre is klein liggies wat in hierdie koepel vas is. Die aarde staan op pi­la­re of fondamente wat diep ingeplant is in die water onder die aarde. In hierdie watermassa is die doderyk waarheen die dooies gaan. Ons weet vandag dat dit alles baie anders lyk en werk. Maar dit het geen verskil aan ons geloof gemaak nie. In die Middel­eeue het die kerk wel gemeen hierdie beeld van die heelal is on­ver­anderlik, en hulle het natuurwetenskaplikes vervolg wat deur waarnemings en eksperimente ander insigte gekry het, by­voorbeeld dat die aarde rond is en dat die aarde om die son draai, en nie die son om die aarde nie. Later moes die kerk maar net sy kop in skaamte laat sak.

Adam en Eva

Vandag staan ons voor die uitdaging om nie dieselfde fout te herhaal en weer later in skaamte te erken ons was verkeerd nie. Deel van hierdie ou wêreldbeeld was Adam en Eva. As dit deel van die wêreldbeeld van die Bybelskrywers was dat die aarde plat is en op pilare in die oseaan staan, was dit ook deel van hulle wêreldbeeld dat die eerste twee mense omtrent 6 000 jaar gelede geskep is toe die heelal en die aarde geskep is, dat hulle name Adam en Eva was, en dat alle mense van hulle afstam.

Ons kan nie hierdie wêreldbeeld opsny en sekere dele aanvaar en ander nie meer nie. Die bestaan van Adam en Eva as die eerste twee mense wat 6 000 jaar gelede geskape is, is onafskeidelik deel van hierdie Ou-Testamentiese wêreldbeeld. As ‘n mens ‘n hondjie se stert wil afkap, is dit nie beter om dit stukkie vir stukkie te doen nie, dis eintlik erger. Ons moet die moed bymekaarskraap om te erken dat die mensdom baie ouer as 6 000 jaar moet wees en dat almal nie noodwendig van een mensepaar afstam nie, al sou dit ook so kon wees.

Dit plaas ons voor ernstige vrae, maar dit het die kerk in vroeër eeue ook voor ernstige vrae geplaas toe hulle moes erken dat die duidelike uitsprake in die Bybel van fondamente en pilare en ‘n koepel en vensters nie letterlik waar kan wees nie, maar wel pragti­ge simboliese waarhede kan bevat. Die pilare of fondamente is die simbool van vastheid en sekerheid, en die vensters in die koepel die oortuiging dat die Here sy hand oor sy skepping hou en reën kan gee of terughou. Die aarde as die middelpunt met die son wat om die aarde draai, het die simboliese betekenis dat dit vir God om die aarde en die mense gaan, dat ons vir Hom belangrik is. Dit sien ons nog duideliker in Jesus, sy groot gawe aan ons.

Al moet ons aanvaar dat Adam en Eva nie regtig 6 000 jaar gelede as die eerste mense bestaan het nie, kan ons nog altyd hulle simboliese waarde behou dat alle mense onder die oordeel van God staan en net deur Christus gered kan word.

Ons weet wel een ding: God, dit is Israel se God, is die Skepper van alles. Ons kan die teorieë oor hoe dit gebeur het aan die na­tuurwetenskaplikes oorlaat, solank hulle nie hul eie grense oor­skry en ons probeer oortuig dat die dinge sommer vanself ont­staan en ontwikkel het nie.

Alles kon nie vanself ontstaan het nie

Daar is oor­genoeg rede om te aanvaar dat daar minstens ‘n vorm van intelligensie by die ontstaan en ontwikkeling van alles betrokke moes ge­wees het (Intelligent design). Omstandighede moes so de­likaat presies wees soos wat dit in werklikheid was om lewe te laat ontstaan dat die moontlik­heid van toeval uitgesluit kan word. Dit geld ook van die omstandighede vir die voortbestaan van lewe op aarde. Verder kan die oog nie geleidelik ontwikkel tot dit op ‘n goeie dag kan sien nie, en ook nie die vlerk nie. Darwin se eie teorie van die oorlewing van die bes aangepaste vorme van ver­andering bete­ken dat as die oog nie dadelik kon sien of die vlerk dadelik sou kon vlieg nie, dit ‘n verandering was wat sou uitsterf.

Maar nou beweeg ons op die vlak van die natuurwetenskap­pe. Dis onnodig vir gewone Christene. Laat die voorstanders van die verskillende teorieë mekaar maar krities begelei totdat daar meer duidelikheid kom oor hoe die dinge ontstaan en ontwikkel het. Intussen kan gelowiges vashou aan die boodskap van die By­bel dat God alles geskape het, al sê die Bybel nie regtig hoe nie. Na­tuur­wetenskaplikes kan dit dalk eendag vir ons duideliker sê as van­dag.

Skrywer: Prof Adrio König

Lig in Genesis 1 – Marius Nel

Annalize vra:

Genesis 1. Die Skepping: Na watter lig verwys die Bybel toe God sê: “Laat daar lig wees”, want die son, maan en sterre is eers later gemaak.

Antwoord:

Dr. Marius Nel antwoord:

Meeste Ou Testamentici beskou die verwysing na lig voordat die son en maan geskep word, as deel van ‘n polemiek met mense wat die son en maan aanbid het. In Israel kry ons ook dié verskynsel; gaan kyk gerus hoe Esegiël vertel hoe Judese priesters voor die son en maan buig. Nou sê Genesis 1 dat God eers lig gemaak het. Hy is die Bron van lig. En dié lig word dan later weerkaats deur sterre wat Hy skep. Jy kan nie die son aanbid nie, omdat dit nie die bron van lig is nie. Israel se God is die Bron, en Hy alleen behoort aanbid te word.

Skrywer: Dr Marius Nel

Skepping: God het alles gemaak

Mense wonder waar alles vandaan kom, want dit moes iewers begin het. Wel, daar is ʼn God wat alles gemaak het. Al sou ʼn mens in die “Big Bang” glo, of dat die aarde oor miljoene jare ontwikkel het, die feit bly steeds, God staan agter alles. Hy is die oorsaak van dit wat ons rondom ons sien.

Boek: Geloof in Aksie-Bybel
Skrywers: Prof Jan van der Watt, Dr Stephan Joubert, Dr Johan Smith
Uitgewers: Christelike Uitgewers Maatskappy