DIE HERSTEL VAN DIE TEMPEL (Esegiël 40:1-43:27) – Marius Nel
Minnie vra:
Ons is ‘n paar mense wat Bybelstudie doen oor Esegiël en is nou by hoofstuk 40 tot by die laaste hoofstuk. Dit gaan oor die tempel, ek wil hoor of u asb vir my inligting daaroor, spesifiek oor die rol van die tempel, kan gee. Ons werk uit die Bybel en nog ander kommentare maar haak hier vas.
Antwoord:
Dr. Marius Nel antwoord:
DIE HERSTEL VAN DIE TEMPEL (40:1-43:27)
40:1-43:27 ‘n Gids bring Esegiël in ‘n visioen na ‘n nuwe tempel. Hy neem hom op ‘n verruklike begeleide toer deur die tempel met sy presiese afmetings.
Die nuwe tempel – ‘n visioen (vgl 1:1-3)
Lees Esegiël 40:1-49
Die getal vyf en twintig en veelvoude daarvan word dikwels in Esegiël 40-48 gebruik. Dis bedoel om te verwys na die vyf en twintigste herdenking van die ballingskap, die jaar waarin die profeet die visioene gesien het (40:1). Mate is ook dikwels met die getal vyf en twintig of veelvoude daarvan gegee. Die NAV het dit omgesit in meters, byvoorbeeld twaalf en ‘n half meter (40:13).
40:1-5 Niemand kan ons drome van ons wegneem nie, veral nie as dit sleg gaan nie. Dit is gewoonlik by ons ideale waar ‘n nuwe visie gebore word, ‘n visie wat later met die Here se hulp in realiteit omskep word. Esegiël sien ‘n visioen (vgl 1:1-3) van die nuwe tempel. Dis ‘n man met ‘n meetstok wat hom begelei. Die gids se energieke beweging gee ‘n visuele indruk van die grootse gebou van God. Die hoofklem val op die meetstok wat drie meter lank is. Die tempelvisioen dui op die Here se teenwoordigheid. Die presiese afmetings wil ‘n belewenis gee van die heilige God.
Afmetings word vanaf Esegiël 40-48 in die NAV dinamies ekwivalent omgewerk na meter toe. In die oorspronklike Hebreeus word van “el” gebruik gemaak. Dis gelykstaande aan ‘n halwe meter. Veral by die simboliese waarde van getalle moet hierdie verandering in gedagte gehou word.
40:6-16 ‘n Visuele ervaring wag nou op Esegiël as hy die man volg deur die poort wat oos gekyk het. Die ooste was vir die antieke mens die rigting waar God vandaan kom. Dit is ook waar die son opkom en ‘n nuwe dag aanbreek. Skouspelagtig skyn die son elke oggend vroeg deur die oospoort wat drie meter breed is – God is hier! Hier waar die ballingskap geen uitsig op die tempel bied nie en daarom ook nie op die teenwoordigheid van God nie, hier waar niks is nie, is God tog teenwoordig.
Alhoewel daar ‘n reusagtige oospoort is, lê die swaartepunt van die tempel na die westekant – in teenstelling met die natuurgodsdienste se klem op die ooste en op die son as godheid. Die oospoort bied slegs ‘n uitsig op die heiligdom in die weste. Die mens se oriëntering moet verander, weg van die vals oriëntasie genoem in 8:16 as aanbidding van die son in die ooste, maar in ‘n radikaal ander rigting, na die heilige God.
40:17-19 Die buitenste voorhof. Nuwe fasette van die pragtige gebou kom na vore: vertrekke en ‘n plaveisel. Nog steeds sit die man sy meetwerk voort. Elke vierkante sentimeter van die gebou word vir God se teenwoordigheid uitgemeet. Die visie kry later fyner detail soos dit saam met God uitgewerk word.
Dit is opvallend dat daar nie ‘n mens in die tempel is nie behalwe die gids wat lei. Hierdie tempel toon groot ooreenkomste met Salomo se tempel wat tydens die val van Jerusalem in 586 vC verwoes is. Maar in teenstelling met die tempels in 1 Konings en Kronieke is hier geen menslike of koninklike hand sigbaar in die werk aan die tempel nie. Die tempel is God se werk. Die nuwe begin, in aansluiting by hoofstuk 33-39, is ‘n begin waar God alleen die inisiatief neem.
40:20-23 Die poort wat noord kyk, is ons volgende bestemming. Hierdie poort stem grootliks ooreen met die oospoort. By die noord-poort is daar drie sykamers. God is orals teenwoordig, ook hier. Sy teenwoordigheid word deur die sewe trappe bevestig. In die presiese afmetings ontdek ons die ordelikheid van God. Sy beplanning is perfek.
40:24-27 By die suidpoort is daar ook sewe trappe wat na die poort lei. Ook hier is God teenwoordig. Hy beskerm van alle kante, van die ooste, die noorde en nou ook die suide. Die reusagtige poorte wil ‘n belewenis gee van die heilige God wat majestueus beweeg in sy heiligdom.
Waar is die westelike poort? kan mens met reg vra. Daar is nie ‘n westelike poort nie. Dit is die ingang wat God gebruik, dit kan nie gebou word nie. God het nie ‘n deurgang nodig nie.
40:28-37 Nou wys die man die binnekante van die verskillende poorte. Eers na die binnekant van die suidpoort. Dan die binnekant van die oospoort. En laastens die binnekant van die noordpoort. Niks ontglip die oog van die beskrywer nie. Ons moet die visuele detail verstaan in die lig van die gebrek aan foto’s en videotoerusting destyds. ‘n Visuele belewenis moes onder woorde gebring word omdat daar nie ‘n ander manier van kommunikasie was nie.
40:38-43 Die toegangsportaal van die noordelike binnepoort. Hier vind die voorbereiding van die offers plaas. Daar is altesaam ag tafels waarop die brandoffer, sondeoffer en skuldoffer afgeslag is. Waar die eerste indrukke geen melding gemaak het van fynere onderskeidings nie, tree die fyner detail nou na vore.
40:44-46 Die priesters wat by die tempel diens doen. Vir die eerste keer maak Esegiël melding van die mense wat by die tempel diens doen. Daar is verskillende take wat die priesters verrig, sommige by die tempel en ander by die altaar, maar al die werk is ewe belangrik. God stel sy heiligdom daar sodat mense daarbinne tot die korrekte voorbereiding en gehoorsaamheid kan kom om die terrein van die Heilige te betree.
40:47-49 Die voorhof. Die finale doel van ‘n reis word hier bereik. Ook hier is presiese afmetings. Die portaal is tien meter lank en ses meter breed. Die syfers vyf-en-twintig, vyftig en honderd speel deurgaans ‘n beduidende rol by die nuwe tempel (vgl by 40:1-5).
Die binnekant van die nuwe tempel
Lees Esegiël 41:1-26
41:1-4 Die Allerheiligste. Enige goeie boek of film loop op tot ‘n klimaks. Hier by die Allerheiligste bereik ons dit saam met Esegiël as die man vir die eerste keer vandat hy die nuwe tempel aan Esegiël wys, begin praat (41:4).
41:5-15 Die area wes van die tempel. ‘n Mens kan dit jou maar net indink hoe ‘n pragtige plek die nuwe tempel met sy annekse moes gewees het. Die omgewing om die tempel word beskryf. Ook hier is die getal drie en veelvoude daarvan tiperend. Daar is drie verdiepings, elkeen met dertig kamers. Ook die annekse pas in by die harmonieuse groter geheel. Die kompleks moes ‘n argitektoniese pragstuk gewees het.
Die simmetrie met die noordelike, suidelike en oostelike poorte word hier in die weste doelbewus verbreek. Die groepering van geboue lei nie na die middelpunt van die terrein waar ‘n mens dalk die altaar sou verwag nie. Die klem verskuif na die tempel in die weste. Die westelike gebied word geblokkeer deur ‘n verbode area. Dit beteken jy kan God net van aangesig tot aangesig ontmoet, nie van agter nie. Dit is dan die doel van die tempelkompleks, ‘n ontmoeting met die lewende Here.
41:16-26 Muurversierings en interieur van die tempel. Maak ons moderne argitektuur enige voorsiening vir ‘n ontmoeting met die heilige God? Of is die a-religieuse boustyle tekenend van ‘n ervaring van God as afwesig? Binneversierings het die verdere detail van die heilige ontmoetingsplek aangevul. Die fokus is op die altaar in die voorste tempelvertrek. Die man praat weer hier: dit is die tafel wat in die teenwoordigheid van die Here staan (41:22). Die gedeelte begin by die altaar en eindig by die tafel. Die altaar is die versoeningsplek tussen God en Israel. Maar dan word daar beweeg na die tafel waarop mense die toonbrode lê wat die eer van en erkenning vir die Here simboliseer.
Die woonplek van die priesters
Lees Esegiël 42:1-20
42:1-14 Die kamergebou aan die noordekant. Die afmetings van die priesterkwartiere is weer die bekende vyf en twintig en vyftig (lett: 50 en 100 el). Esegiël se priesterlike herkoms slaan hier duidelik deur. Hy toon ‘n passie om dit wat heilig is, nie te verontreinig nie, selfs nie deur die priesters se klere nie. As hulle uit die gewyde gebied beweeg, moet hulle die klere uittrek, want dit is ook gewyd. Daar word seker gemaak dat geen onreine hierdie heilige gebied betree nie.
42:15-20 Die mure om die tempelgebied. Die tempel as heilige gebied word hiermee afgesluit. Die afmetings is weer veelvoude van vyf en twintig om aan te sluit by die vyf en twintigste jaar van die ballingskap. Die amp van die priester is belangrik. Hulle moes die heilige bewaak en die heilige van die gewone skei. Die grens tussen die gewyde gebied en die wêreld daarbuite stem woordeliks ooreen met 22:26. Esegiël sien die priesters selfs as beskermers van die heilige God. Daarmee is die toneel gereed vir die heilige God wat nou self in Esegiël 43 te voorskyn kom.
Die Here gaan sy heiligdom binne
Lees Esegiël 43:1-12
43:1-12 Die visioen van die terugkoms van die Here. Hierdie visioen (vgl by 1:1-3) stem ooreen met die visioen wat Esegiël gesien het toe hy die verwoesting van die stad moes aankondig en ook met die visioen wat hy aan die Kebarrivier gesien het. Die Here is nie net die God van oordeel nie, maar ook die God van genade – die groot boodskap van Esegiël 40-48. Die Here het destyds (Eseg 11:23) die stad in ‘n oostelike rigting verlaat en nou gaan Hy weer die stad deur die oospoort binnekom.
Die Here doen dit op ‘n koninklike manier. Sy verskyning vind in die teenwoordigheid van die man met die meetstok plaas. Dit is die troonsbestyging van die Here. Hy vestig sy troon, waar Hy vir altyd teenwoordig is tussen die Israeliete. Die gevolg by die kind van God is: skaamte. Die genadige dade van die Here wek skaamte en daarna berou by Israel. Dit is in teenstelling met berou as voorwaarde vir die Here se genade wat ons elders in die Bybel vind. Die reëling in verband met die tempel word ook gegee. Dit is dat die tempel en die top van die berg uitsluitlik aan God gewy is. Die bewakers van hierdie teenwoordigheid van God is die priesters.
Die altaar en sy wyding
Lees Esegiël 43:13-27
Die priesters van Sadok is ‘n uitverkore groep in Esegiël 40-48. Hulle is afstammelinge van Sadok, ‘n priester wat Dawid saam met Abjatar (die hoëpriester) by die Jerusalemtempel aangestel het.
Dawid wou samewerking tussen die Kanaäniete en Israeliete kry en het Sadok, ‘n afstammeling van Melgisedek uit die Jebusitiese koningshuis, verbind met die Israelities-Jerusalemse priestertradisie.
Die man met die meetstok meet eers die afmetings van die altaar en wys dan die Levitiese priesters uit die nageslag van Sadok aan as die uitverkorenes wat by die altaar mag kom. ‘n Sondeofferbul moet verbrand word. Dit word gevolg deur ‘n bul en ‘n skaapram en dan sewe dae lank elke dag ‘n sondeofferbok. Die getal sewe is die Goddelike getal. Dan eers sal die offers van die mense vir die Here aanneemlik wees. Die hand van latere dissipels van Esegiël wat die Sadokitiese priesters goedgesind is, is duidelik in hoofstuk 40-48 sigbaar.
DIE HERORGANISERING VAN AANBIDDING (44:1-46:24)
Die oospoort gesluit
Lees Esegiël 44:1-3
44:1-3 Die poort wat moet toe bly, is ‘n duidelike teken van die nuwe begin. Dit is die teken dat God ten gunste van sy mense gekies het. Die oordeel is verby en die koning is gereed om sy troon te bestyg. God het self versoening tussen Hom en die mense bewerkstellig. Die oospoort is toe, want dis net vir God se gebruik. En Hy sal dit nie weer gebruik nie, want Hy sal nie weer sy rug vir die mense draai nie. Hy het self ‘n nuwe begin gemaak. Hy is permanent teenwoordig in sy volk se midde.
Die Levitiese priesters
Lees Esegiël 44:4-31
44:4-31 Vir die eerste keer in hoofstuk, 40-48 spreek Esegiël die volk aan. Hy praat teen die uitlanders en teen die Leviete wat die nodige gedoen het vir die volk in die diens van die afgode. Die Leviete mag nie weer diens doen deur aan die gewyde dinge te raak nie (44:11) en kan slegs as wagte diens doen. Die uitsondering is die Levitiese priesters uit die geslag van Sadok. Dan volg ‘n reeks instruksies oor die
take van priesters, van haarstyl, ‘n verbod om wyn te drink as hy die binneste voorhof binnegaan, huweliksvoorskrifte, ‘n verbod om naby ‘n lyk te kom tot eiendom en kos wat die priesters toekom.
Die verdeling van die land
Lees Esegiël 45:1-9
45:1-9 Die priesters, Leviete en regeerder kry grondgebied. ‘n Hele stuk grond word opsygesit in veelvoude van vyf en twintig wat aan die Here gewy word. Die heiligdom met die Allerheiligste staan daar. Die ou Levitiese beginsel was dat die stam Levi geen grondbesit het nie. Waar sou hulle kon bly? Hier word nou daarvoor voorsiening gemaak. Dit word nie hulle eiendom nie, maar is ‘n gewyde gebied met die oog op diens in die heiligdom. God maak voorsiening vir sy dienaars. Hier word duidelik onderskeid tussen priesters en Leviete getref. Ook die regeerder kry sy deel sodat hy regverdig kan regeer en nie sy onderdane hoef te onderdruk nie.
Korrekte inhoudsmate en offergawes
Lees Esegiël 45:10-17
45:10-17 Omdat daar geen nasionale inhoudsmate bestaan het nie, kon ‘n mens maklik die mate tot eie voordeel manipuleer. Die Here verwerp hierdie praktyk. Daar word ‘n vaste maatstaf ingestel. Daar is drie offergawes: koring en gars; olie en kleinvee. Dit word aangewend as brandoffers; maaltydoffers en brandoffers om versoening te doen vir sonde.
Die groot feeste en offers
Lees Esegiël 45:18-25
45:18-25 Die sondeoffer en paasfees. Sonde is een saak wat deur die eeue in die Here se oë dieselfde gruwel gebly het. Hy soek by mense nie net ‘n sondeofferdier nie, maar die gesindheid om Hom bo selfverheffing en eiebelang te stel. Op die paasfees moet ‘n bul as sondeoffer aangebied word, asook ‘n brandoffer en graanoffer. Ook die regeerder moet sy offers bring. Elkeen moet in noue afhanklikheid van die Here leef.
Die regeerder en feesdae
Lees Esegiël 46:1-18
46:1-15 Dit is belangrik dat ons in ons daaglikse program tyd maak vir die Here. Ons behoort Hom as ‘n integrerende deel van ons aktiwiteite te beskou.
46:1-3 Leierskap sonder die noue verbintenis met die Here is tot mislukking gedoem. Die regeerder offer aan die binnekant van die oospoort tydens sabbatdae en nuwemaansfeeste. Die oospoort is die regeerder se kultiese plek. Sabbat en nuwemaansfees is die onderbrekings op die normale kalender wat tyd inruim vir die Here. Ook die regeerder moet dit erken.
46:2 Regeerder. Esegiël gebruik hierdie naam vir die nuwe leier wat Israel in die na-ballingskaptyd sal lei. Hy kom uit Dawid se geslag en word soms die nuwe Dawid genoem. Vergelyk kommentaar by 34:25; 45:7 en 46:1-15.
46:4-12 Eers word die regeerder se voorsiening vir die sabbatsoffer beskryf (46:4-5) en daarna sy verpligting vir die nuwemaansfees (46:6-7). Ook die toegang vir regeerder en burgers op hierdie feesdae word bepaal (46:8-10).
Die regeerder word uitgesonder, maar is tog deel van die gemeenskap (46:10). Met die geskenk wat die regeerder offer as verteenwoordiger van die mense, erken hy die opperheerskappy van die Here. Hy verklaar daarmee sy solidariteit met sy mense. As leidende figuur aanbid hy saam met sy mense en nie apart nie.
46:13-15 Hierdie deel beskryf die regeerder se toegang wanneer hy ‘n vrywillige offer bring (46:12) en die verpligting van die ander burgers met die oog op die daaglikse brandoffer (46:13-15).
Die feit dat die oospoort vir ses werksdae gesluit is, bewys dat die toegang tot die Here nie sommer net aanvaar kan word nie. Mense kan nie willekeurig besluit wanneer hulle wil aanbid nie, maar die genadetoegang is God se inisiatief. Hierdie gedagte is in skrille kontras met die Nuwe Testament waar ons “maklike” toegang tot God het deur Jesus Christus. Ons mag nooit van hierdie voorreg misbruik maak nie. Dan sal ons die Here se Nuwe-Testamentiese toeganklikheid verkeerd verstaan.
46:16-18 Eiendomsreg. Geen magsposisie is ‘n vrypas tot misbruik nie. Selfs die regeerder moet bewus wees daarvan dat sy eiendom ‘n geskenk van die Here is. Daar is ‘n noue verbintenis tussen die geskenk en die Gewer. As die regeerder geskenke as grond gee, kan hy dit nie doen net soos hy wil nie. Hy kan ook nie net links en regs grond wat die Here aan ander geskenk het, wegvat van mense aan wie dit toekom nie.
Die kookplekke
Lees Esegiël 46:19-24
46:19-24 As ‘n mens uit die perspektief van die heiligheid van God dink, word jou denke daarvan deurtrek. Selfs die kookplekke van die priesters word daardeur geraak. Daar word die vleis van die skuldoffer en die sondeoffer gaargemaak en die graanoffergeregte ook gebak. Hoekom juis hier? Sodat hulle nie die volk in gevaar stel deur dié gewyde dinge deur die buitenste voorhof te bring nie. Dit is ‘n voorsorgmaatreël.
DIE VERDELING VAN DIE LAND (47:1-48:35)
Die stroom wat lewe bring vanuit die heiligdom
Lees Esegiël 47:1-12
47:1-12 ‘n Stroom water is in ‘n dor landstreek soos ‘n oase in die woestyn. Mens en dier kom soontoe om hulle dors te les en in die boomryke skadu vrugte te soek en heerlik te rus. Dit is presies die lafenis wat die water wat onder die tempel se drumpel uitloop, veroorsaak. Die water sypel eers enkeldiep, maar gou loop dit sterker tot kniediep. En later was die water ‘n stroom waar die profeet nie kon deur nie.
Waar die stroom van God nie mense se lewe bereik nie, verstar ons tot doodsheid. Die lewende water loop oos na die Dooie See toe om daar lewe te bring. In die soutwater van die Dooie See is geen lewe moontlik nie. Die vars water bring nou egter groei. Dit is wat die Here se teenwoordigheid in ‘n mens se lewe bewerk. Wat voorheen woestyn was, word nou omskep tot ‘n lushof. Weerskante op die wal van die stroom is allerlei vrugtebome. Waar die Here iemand se lewe aanraak, maak stagnasie plek vir progressie en groei. So ‘n mens verryk ander en bring genesing waar hy/sy kom (vgl hoe hierdie gedagtes weer in Op 22:1-2 gebruik word).
Grense
Lees Esegiël 47:13-23
47:13-23 Sonder grond kan ‘n mens niks doen nie. Uiteindelik moet ‘n land sy grense hê sodat die vyand nie weer kan binnekom en eiendomsreg vertrap nie. Soos die heiligdom en die gebied daar rondom se grense vasgestel word, so word die grense van die land nou vasgestel. Daar is grense in al vier windrigtings sodat die land ‘n geslote geheel vorm. Nie net vir Israeliete nie, maar ook vir vreemdelinge word daar voorsiening gemaak (47:22). Die eksklusiwiteit (Israel) maak ook voorsiening vir inklusiwiteit (vreemdelinge). Uiteindelik bly die land ‘n geskenk van die Here wat met almal gedeel word. Die foute van die voor-ballingskaptydperk mag nie herhaal word nie. So leer die geskiedenis.
Die verdeling van die land
Lees Esegiël 48:1-29
48:1-29 By die Here is almal gelyk. Elkeen kry sy regverdige deel. Hy maak nie onderskeid nie. Die noordelike stamme word genoem in volgorde van noord na suid: Dan, Aser, Naftali, Manasse, Efraim, Ruben en Juda. Die heiligdom van die Here word weer gemeet in veelvoude van vyf en twintig (48:8-10, vgl by Eseg 40:1-5).
Daar word onderskeid tussen die Leviete en die priesters van Sadok gemaak (vgl 45:1-9). Die priesters van Sadok het God se dienswerk getrou gedoen en nie afgedwaal soos die Israeliete nie, soos die Leviete gedoen het nie. Sadok se priesters was gekoppel aan die heiligdom in Jerusalem, die hoofstad van die Suidryk. Esegiël was een van hulle of was hulle goedgesind. Die Leviete van die Noordryk kry in Esegiël egter die blaam vir die afgodery. Tog kry hulle ook hulle deel. (Elders in die Bybel, bv in Hosea, word die rolle omgekeer. Dalk hang Esegiël se uitgangspunt saam met die situasie dat baie priesters uit die ballingskap teruggekeer het, maar min Leviete.)
Ook die regeerder kry sy deel (48:21-22). Dan volg die stamme wat nog nie aan die beurt gekom het nie: Benjamin, Simeon, Issaskar, Sebulon en Gad. Die noue verhouding tussen die Here en sy volk vind neerslag in die nuwe verdeling van die land met die heiligdom sentraal as die fokuspunt van die stamme daar rondom. Die heiligdom is die herinnering dat die hele land ‘n geskenk van die Here is.
Ten slotte: die stad en die poorte
Lees Esegiël 48:30-35
48:30-35 Die uitgange uit die stad. Daar was drie uitgange in drie windrigtings in die stad: vrye toegang vir elke stam na die heiligdom en na die teenwoordigheid van die Here. Dit weerspieël die nuwe verhouding met die Here. Die Here se teenwoordigheid lê die grondslag vir die nuwe toekoms. Hy is op ‘n nuwe manier teenwoordig by sy kinders. As mense die heiligdom aanskou, as hulle die stad sien, as hulle die nuwe gehoorsaamheid van die Here se kinders sien, weerklink die naam van die nuwe stad wêreldwyd: Die Here is daar!
Daarmee is die reis wat in vier fases aangepak is, voltooi. ‘n Mens bereik jou bestemming wanneer jy besef wie die Here is en jy sy onontbeerlike invloed in jou lewe erken. Die bestemming is die teenwoordigheid van die Here in elke faset van ons lewe. Dan het ‘n mens jou doelwit saam met die Here bereik. Esegiël probeer ons daartoe bring.
Skrywer: Dr Marius Nel