Wedergeboorte – Francois Malan

‘n Leser vra:

Die Woord leer ons dat die enigste weg Christus is, dat jy jou moet bekeer en in Joh 3 sê Jesus vir Nikodemus dat hy weergebore moet word om die ewige lewe te beërwe. Wat gebeur met `n baba wat te sterwe hom en nog nie rasioneel kan dink nie, want daar staan ook dat ons in sonde gebore en ontvang is. Ek weet God is regverdig, ens en dat daar in Joh 8 verwys word na mense wat nie weet nie, maar as die vereiste vir die ewige lewe wedergeboorte is, hoe nou. Indien `n baba/kind dan hemel toe gaan omdat hy nie toerekenings vatbaar is nie, van watter ouderdom is hy/sy dan toerekenings vatbaar. Ek weet van kinders wat op 6-7jarige ouderdom tot bekering gekom het.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Wedergeboorte is die nuwe lewe wat God in die hart van ‘n mens begin. Kinders van God is dit nie van nature, nie deur die begeerte of besluit van ‘n mens nie. Om kind van God te word is geheel en al God se werk. Joh.1:13 sê letterlik: hulle is uit en deur God gebore (NAV: God is hulle Vader). Dit lei daartoe dat mense in Christus glo en dat mense Christus aanneem as God wat vir hulle sonde gesterf het aan die kruis (Joh.1:12,29). Geloof is ook ‘n gawe van God wat die Heilige Gees in ons werk. Ef.2:8: want uit (God se) genade is julle gered deur geloof, en dit (redding en geloof) kom nie uit julleself nie, dit is ‘n gawe van God.

Bekering is die mens se berou oor sy sonde en sy breuk daarmee om ‘n nuwe lewe te begin uit opregte liefde vir God. Twee Griekse woorde word daarvoor gebruik: metanoia is die verandering van denke oor Christus, en strefo of epistrefo wat beteken omdraai, weg van die sonde en van my self af, na Christus om saam met Hom te sterwe aan my self en saam met Hom op te staan tot ‘n nuwe lewe vir God en my medemense (Rom.6:1-14; Mat.2237-40). Bekering is eenmalig en ‘n daaglikse voortgesette daad (Ef 4:22-24).

Die nuwe geboorte kom van God af. Joh 3:3 praat van weergebore word, en die bywoord ‘weer’ beteken ook ‘van bo af’.  Nikodemus verstaan dit as ‘weer’gebore wat vir hom onmoontlik klink vir ‘n volwassene (3:4). Jesus verduidelik dit egter as gebore word uit die Gees (3:5-8), as ‘n nuwe skepping wat van Bo kom. 2 Kor.5:17 sê: ‘as iemand in Christus is, is hy/sy ‘n nuwe skepping; 5:18: ‘en dit is alles uit God wat ons, deur Christus, met Homself versoen het…’ Die wedergeboorte is die inplanting van die totale mens in Christus. Die woord wedergeboorte is ‘n metafoor wat die werking van God verduidelik na aanleiding van die geboorte van ‘n mens deur die inplanting van die saad van die man (Joh.1:13; 3:6). Dit word vergelyk met die saad van God se woord.

Wanneer wedergeboorte van ‘n mens plaasvind kan nie bepaal word nie. Joh.3:8: ‘Die wind waai waar hy wil. Jy hoor sy geluid, maar jy weet nie waar hy vandaan kom en waarheen hy gaan nie. So gebeur dit met elkeen wat uit die Gees gebore word’ – onverstaanbaar vir die wêreld.

Wat die wedergeboorte doen, word in Titus 3:4-7 beskryf: toe die goedheid en mensliewendheid van God ons Verlosser verskyn het, nie deur dade van geregtigheid wat ons gedoen het nie, maar volgens sy (God se) barmhartigheid, het Hy ons gered deur die afwassing (van ons sonde) deurdat ons  weergebore en vernuwe word deur die Heilige Gees. God het die Heilige Gees ryklik op ons uitgestort deur ons Verlosser Jesus Christus, sodat ons geregverdig mag wees (in die regte verhouding met God gestel kan wees) deur sy genade, en ons het erfgename geword van die ewige lewe wat ons verwag.

Die wedergeboorte vind ‘onmiddellik’ en ‘middelik’ plaas. In die genadeverbond werk die Heilige Gees onmiddellik in die lewens van mense, sonder die middel van die verkondigde woord. Daarom hoef gelowige ouers nie te twyfel oor die saligheid van vroeggestorwe verbondskinders wat nog nie die prediking van die woord gehoor het of onderrig is in die woord van God nie. Dit is God wat werk soos Hy wil en wanneer Hy wil, wat ook gesê het dat die belofte vir ons en ons kinders bedoel is (Hand.2:38-39).

Maar vir hulle wat nie in die genadeverbond gebore is nie, werk die Gees middellik. Die Heilige Gees werk deur middel van die woord van God, wat verkondig word om mense te oortuig, en so word mense wat die woord kan hoor en verstaan weer gebore. 1 Petr.1:23: Julle is weergeborenes nie uit verganklike saad nie, maar uit die onverganklike en blywende woord van die lewende God. Jak.1:18: Volgens sy wil het Hy (die Vader van die ligte) ons voortgebring deur die woord van die waarheid, sodat ons ‘n soort eerste vrugte van sy skepsels sou wees. Hiermee beklemtoon Jakobus God se vrye verlossingsinitiatief (Rom.3:21-22), die lewewekkende krag van die woord (Joh.5:24), en God se genadige herskepping van die mens (2 Kor.5:17) sodat ons met Hom en vir Hom sal lewe. Die Heilige Gees gebruik ook die woord van God om ons te laat groei as verloste kinders van God, soos babas wat met melk gevoed word om te groei (1 Petr.2:2; Rom.8:14-17). En die vrug van die werk van die Heilige Gees word gesien in ons liefde, vreugde, vrede, geduld, getrouheid, nederigheid en selfbeheersing; en die kruisiging van ons sondige selfsugtige natuur met al sy hartstogte en begeertes (Gal.5:22-24).

Skrywer: Prof Francois Malan

Die Groot Geloofswoordeboek: Heilsweg (8)

Uit God gebore: ‘n merkwaardige begrip

Ons besef nie altyd hoe merkwaar­dig die begrip “wedergeboorte” is nie. Daar word ‘n hele paar voor­stellings vir die skeppingswerk van God gebruik (*Skepping), soos skepping deur die woord, skep­ping deur skeiding, skep­ping deur iets voort te bring. Hierdie voor­stellings kom ook al­mal voor by die volke rondom Israel. Eint­lik het Israel geen eie skeppingsvoorstellings nie. Hulle deel hierdie voorstellings met die ander volke. Maar hulle maak wel ‘n keuse. Daar is sekere voorstellings wat hulle nie gebruik nie, juis omdat hulle weet dit pas nie by hulle God nie.

Een van die voorstellings wat hulle nie gebruik nie, is skep­ping deur geboorte. Dit was algemeen by die ander volke. Veral die mense sou so geskape wees: ‘n manlike god en ‘n vroulike god sou gemeenskap gehad het en daaruit sou die eerste mense ge­bore ge­wees het. Dikwels was dit dan juis die koninklike familie wat so geskape sou wees. Dit het natuurlik aan hulle ‘n besondere status gegee: hulle was goddelik. Hulle is tog uit gode gebore.

Daar is minstens twee redes waarom Israel nie hierdie voor­stel­ling gebruik het nie. Daar is maar een ware God, daar is nie manlike en vroulike gode nie. En die mense stam nie van God af nie, hulle is deur God gemaak. Hulle is dus nie goddelik nie, net soos die res van die skepping. Net God is God en Goddelik. (*Skepping)

Maar juis dit alles maak dit soveel merkwaardiger dat die Nu­we Testament dan tog gelowiges in hierdie unieke ver­hou­­ding tot God laat staan as “kinders van God”, en dat die ge­boor­tevoorstel­ling inderdaad gebruik word: hulle is “uit God gebore”, en “God se saad” is in hulle. Petrus sê dieselfde in ‘n ander woord: Gelowiges kry deel aan die Goddelike natuur (2 Pet 1:4). Dit is nie regtig so ver van Paulus se boodskap af nie dat ons deur die doop aan Christus se sterwe en opstanding deel kry sodat Christus nou ons lewe is (Kol 3:4).

Die Katolieke praat van die vergoddeliking van die mens. Ons as Protestante het tereg nog altyd gehuiwer om dit te sê, maar die begrippe “kinders van God” en “uit God gebore” gee ons ‘n on­ge­looflike naby verhouding met God, ‘n verhouding wat ons nie deur die skepping gekry het nie. Tereg skryf Johannes dat ons nie van nature (kragtens die skepping) hierdie verhouding met God het nie, maar net kragtens die wedergeboorte.

‘n Paar slotopmerkings oor wedergeboorte

Eerstens moet ons oppas vir die manier waarop sommige “weder­geboorte” met geboorte vergelyk en dan allerlei afleidings daaruit maak. Om­dat ons by ons geboorte heeltemal passief is en geen by­drae maak nie, sou dit dan ook so wees by ons wedergeboorte. Ons is vol­kome passief. God alleen doen alles. Ons moet eenvoudig wag tot iets met ons gebeur, en dan kan ons eers reageer. Veral mense wat nog in die ou terme dink van een gebeurtenis na die ander (eers wedergeboorte, en dan bekering), beweer dan dat ons van ons kant niks kan doen nie.

Dit is ‘n afleiding wat nie pas in die klassieke hoofstuk oor die wedergeboorte nie. Dit is nie waar dat Jesus vir Nikodemus sê, of selfs net impliseer, dat hy eers moet wag tot iets met hom gebeur, en voor die tyd nie kan reageer op die evangelie nie. Inteendeel. Jesus rig ‘n appèl tot Nikodemus. As Nikodemus vra hoe dit moont­lik is om nog ‘n keer gebore te word, is Jesus se reaksie nie dat hy moet wag tot God iets doen nie. Jesus roep hom dringend op tot geloof (Joh 3:10-15). Die boodskap oor die wedergeboorte loop juis uit op die bekendste heilsaanbod in die hele Bybel waarin die persoonlike verantwoordelikheid ten sterkste beklemtoon word (3:16). En die vervolg van die hoofstuk is ‘n herhaling van die belangrikheid dat ‘n mens moet glo (3:17-21).

Die reeks begrippe wat gebruik word vir die wyse waarop ons aan die heil deel kry, gee ‘n besonder ryk, gevarieerde beeld. Daar is geen manier waarop hierdie begrippe ervarings kan voorstel wat een na die ander gebeur nie.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Heilsweg (7)

• Wedergeboorte (Nuwe lewe) (*Kind/Kinders van God)

Soos die ander begrippe oor die heilsweg is wedergeboorte ‘n ra­dikale woord. Dis eintlik skokkend om te dink ‘n mens moet nog ‘n keer gebore word. Jou eerste geboorte was nie goed genoeg nie. ‘n Motor met ‘n paar lelike stampe kan nog by die duikklopper reggeklop word. Maar as jy die motor weer wil opsmelt om dit heel­temal oor te maak beteken dit dit was onherstelbaar be­ska­dig. Dis wedergeboorte. God moet ons oormaak.

‘n Paar sake is belangrik. Die eerste is dat dié woord eintlik baie min in die Bybel voorkom, net ses keer (Matt 19:28; Joh 3:3; Tit 3:5, 7; 1 Pet 1:3, 23 – in ‘n paar gevalle net in die 1953-vertaling). Dit skep die indruk dat dit nie eintlik baie belangrik is nie. Ook omdat ons nie in enige een van hierdie plekke ‘n goeie beeld kry van wat dit beteken nie. Maar dis ‘n misverstand. Dieselfde gedagte kom oor en oor in ander woorde voor. Dink maar net aan Paulus wat skryf dat ons nuwe mense of ‘n nuwe skepping is, en selfs dat ons nog dag na dag verder vernuwe moet word, en Johannes wat skryf dat ons uit God gebore is en kinders van God is.

Die gedagte dat ons totaal nuut gemaak is en heeltemal ‘n an­der soort lewe moet lei, kom sterk by Paulus na vore. Dink maar aan die radikale uitspraak: “Iemand wat aan Christus behoort, is ‘n nu­we mens. Die oue is verby, die nuwe het gekom. Dit alles is die werk van God” (2 Kor 5:17-18). Trouens, dit kan selfs vertaal word met: Iemand wat aan Christus behoort, is deel van ‘n nuwe skepping. Die totale ou orde/tydperk is verby, ‘n totaal nuwe orde/tydperk het gekom. Dit oue en die nuwe is dus nie maar net die individu se ou lewe wat verby is en nuwe lewe wat begin het nie. Deur Jesus het die totale werklikheid ‘n nuwe tydperk ingegaan, die tyd waarin die koninkryk van God op hande is.

Natuurlik sluit dit ons eie individuele lewe in. Daarom die uit­gebreide vermanings in Efesiërs en Kolossense. Deur die geloof in Jesus het ons ‘n nuwe lewe ontvang. Ons is nuwe men­se. Daarom moet ons ‘n nuwe lewe lei, anders as die ou lewe in die sonde (Ef 2:10; 4:20 ev; Kol 3:9 ev). En dit word baie konkreet gemaak met lyste sondes waarmee ons moet ophou, en lyste nuwe dinge wat ons lewe moet vul. Lees dit gerus.

Die gedagte dat ons kinders van God is, kom nie op baie plekke in die Nuwe Testament voor nie, maar tog ‘n paar keer in Romei­ne 8 en 9, in Galasiërs 3 en 4, en in 1 Johannes 3. By Paulus kom die prag­tige gedagte voor dat ons nie net kinders van God is nie, maar selfs erfgename van God, wat beteken dat ons saam met Jesus gaan erf. In dieselfde verband word Jesus dan ook ons broer genoem (Rom 8:14 ev; Gal 4:7; Rom 8:29).

Veral Johannes ontwikkel die gedagte van kindskap verder (1 Joh 2:28-3:10). En dis interessant dat juis hy dit doen omdat dit ook juis hy is wat bekend is vir die begrip “wedergeboorte”.

Johannes begin met “Kyk”, wat ‘n uitroep van verbasing is. Dis eintlik ongehoord. Mense wat sondaars is, kom in die allernouste verhouding denkbaar met God: kinders! Dit is dus nie vreemd nie dat hy ‘n interessante toevoeging maak: “en ons is dit.” Dis asof hy wil sê “Kind van God” is nie maar net ‘n titel nie, dis die werk­likheid.

Dit ondersteun hy dan verder met die gedagte dat ons “uit God gebore is” en dat “die saad van God” in ons bly (1 Joh 3:9, 1953-ver­taling). Dit kom ook voor in sy Evangelie: ons het die reg om kin­ders van God te word, want “ons is uit God gebore” (1:12-13, 1953-vertaling) of God is ons Vader (1983-vertaling).

Maar daaruit ontwikkel hy dan ‘n merkwaardige gedagte, iets soos “aardjie na sy vaartjie” (‘n kind moet na sy pa aard). As ons kinders is, sal ons by ons Vader moet pas. Daarom is dit nie vreemd dat die wêreld ons nie ken nie. Hulle ken Hom nie (1 Joh 3:1). “Ken” beteken hier iets soos “verstaan”: die wêreld verstaan nie ons manier van lewe en veral ons lewenswaardes nie omdat ons oor­geskakel het na God se waardes, en dit lyk baie anders. Of lyk dit in jou lewe regtig so anders?

Daar kom ‘n tweede gedagte by: omdat Jesus die Seun van God is en ons is kinders van God, moet daar tussen ons en Hom ‘n soort ooreenkoms wees. Wanneer Jesus kom, sal ons “soos Hy wees”, maar intussen moet ons iets daaraan doen: ons moet ons lewe so rein hou soos Hy rein is (1 Joh 3:2-3). Hierdie “soos” laat ‘n mens na jou asem snak, maar dit word baie in die vermanings van die Nuwe Testament gebruik en is ‘n geweldige gedagte: tus­sen ons en Jesus, en selfs tussen ons en God, moet daar ‘n soort ooreenkoms wees. En dis ook nie heeltemal so vreemd nie, ons is dan sy beeld, of ons is tenminste veronderstel en bedoel om sy beeld te wees. (*Beeld van God)

Die pad wat Johannes dan hier verder loop in terme van die totale onaanvaarbaarheid van sonde in ons lewe (3:4-9), is ener­syds volkome logies, maar andersyds byna te veel om waar te wees. (*Kind/Kinders van God, *Perfeksionisme)

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Heilsweg (1)

Heilsweg

• Bekering Geloof Geloofsekerheid Regverdiging (Vryspraak) Regverdigmaking Redding Vergifnis Verlossing Verlosser (Enigste Verlosser) Wedergeboorte (Nuwe lewe)

Oor die *heil self het ons elders nagedink. Dit is in die eerste plek gemeenskap met God. Die heilsweg is die wyse waarop ‘n son­daar deel kan kry aan die heil.

Hier volg eers ‘n algemene bespreking van ‘n paar probleme en daarna word die begrippe in alfabetiese volgorde behandel.

Wat kom eerste: wedergeboorte of bekering?

Daar is eeue oue verskil­le oor die vraag wat eerste moet gebeur: wedergeboorte of beke­ring. Dit het baie tonge en penne in be­we­ging gebring. Die Gere­formeerdes, wat die grootheid van God en sy inisiatief in ons saligheid beklemtoon, voel sterk dat dit alles by Hom begin. Omdat die wedergeboorte sy werk in ons is, moet dit eerste kom. Ons is immers van nature dood in ons sonde (Ef 2:1 ev), en daarom moet God ons eers nuwe lewe gee sodat ons op sy roepstem kan antwoord en ons bekeer. Sommige koppel dit selfs aan die *uitverkiesing. Daar is net sekere mense uitverkies en God gee net aan hulle die wedergeboorte sodat hulle hulle kan bekeer. Met hierdie siening voel die Gereformeerdes dat hulle die eer aan God gee. Ons word deur sy genade gered, nie deur ons goeie daad van bekering nie.

Hierteenoor is daar groepe wat sterker klem lê op ‘n mens se verantwoordelikheid. Dis gewoonlik die meer Evangeliesgesin­des (*Evangelicals) en die *Pinkster- en Charismatiese Christene. Hul­le is oortuig dat dit die mens se verantwoordelikheid is om tot be­kering te kom, en dat die Here jou dan ‘n nuwe lewe gee (weder­geboorte) sodat jy Hom kan dien. Hulle meen al die dringende be­ke­ringsoproepe in die Bybel sal sinloos wees as ‘n mens eers vir God moet wag om jou die wedergeboorte (nuwe lewe) te skenk voor jy jou bekeer. Hul­le meen ook dat daar nie by hierdie dringende bekeringsoproepe die gedagte is dat ‘n mens jou tog eintlik nie kan bekeer voor­dat daar eers van God se kant af iets meer gekom het as net die bekeringsoproepe nie. Hulle wil die inisiatief van God ten volle erken. Dis Hy wat sy Seun gegee het as ons losprys. Dis Hy wat die evangelie aan ons laat verkondig. Dis Hy wat sy Gees ge­gee het om ons deur ons gewete aan te spreek en te probeer beweeg om te luister. Maar dis ons wat op sy inisiatiewe moet reageer. Ons moet ons bekeer, dan gee Hy ons die nuwe lewe.

Beide kante het sterk argumente en goeie motiewe. Is dit nie dalk omdat albei reg is én albei verkeerd is nie? Is die verskil tussen hulle nie dalk ‘n vals probleemstelling nie? Moet ‘n mens nie die hele verhouding God-mens anders verstaan nie?

Baie begrippe – verkeerde probleemstelling?

Kom ons begin by die verskillende begrippe wat gebruik word vir die heilsweg, dit wil sê die wyse waarop ons deel kry aan die heil. Daar is nie net wedergeboorte en bekering nie. Daar is ‘n hele aantal, soos ver­los­sing, redding, vergifnis, berou, sondebelyde­nis, regver­di­ging, vryspraak, geloof, om Jesus aan te neem, om deur God as kind aangeneem te word, om uit God gebore te word, om met Chris­tus verenig te word, en nog meer. Waarom wil mense nou juis net wedergeboorte en bekering se volgorde bepaal? Moet ons dan nie die volgorde van die hele lys bepaal nie?

Die oomblik wat ‘n mens dit probeer doen, besef jy hier is iewers fout. Wat kom nou eerste, tweede, derde … en wat kom tiende? Kom geloof nou na vergifnis, en verlossing na regverdiging? Of is dit dalk omgekeerd?

Of maak sulke vrae glad nie sin nie? Ons glo dat ons deur die geloof geregverdig word. Beteken dit dat ons eers moet glo, en daarna geregverdig word? Moet ons dan eers iets doen (glo) voor God iets doen (ons regverdig verklaar)? En sê nou ‘n mens is al weergebore, maar jy het jou nog nie bekeer voor jy doodgaan nie? Gaan ‘n onbekeerde mens dan hemel toe?

Of werk die hele saak dalk anders? Het ons in hierdie verskil­len­de woorde verskillende ervarings wat die een na die ander plaasvind? Of het ons beskrywings van dieselfde saak in verskillende woorde en beelde, en van verskillende kante bekyk? Gaan dit nie dalk om die een sentrale saak dat ons deel kry in die heil, en beskryf die verskillende begrippe nie dalk net hierdie een saak met verskil­lende woorde van verskillende kante af nie?

God én mens

Trouens, kan ‘n mens nie dalk hierdie begrippe op ‘n manier indeel nie? Het die een helfte nie verband met dit wat God doen, en die ander helfte met ons verantwoordelikheid om in die heil te deel nie? Dink maar net aan wedergeboorte, regverdiging, vry­spraak, redding, verlossing, vergifnis, aanneming tot kinders. Staan dit nie alles in verband met God se werk in ons lewe nie? En die ander groep, soos bekering, berou, belydenis van sonde, geloof, om Jesus aan te neem, staan dit nie in verband met ons verantwoordelikheid om in die heil te deel nie?

En is dit so vreemd dat hierdie begrippe so maklik in juis hier­die twee groepe ingedeel kan word: God se inisiatiewe en die mens se verantwoordelikheid? Is dit nie presies hoe die *verbond werk nie? In die Bybel kry ons tog die volle nadruk op wat God doen én op wat ons verantwoordelikheid is.

Kom ons probeer. Ons aanvaar dat God én mens betrokke is by ons inskakeling in die heil, en dat dit een omvattende ervaring is wat soos ‘n groot diamant verskillende vlakke of kante het, soos wedergeboorte, bekering, vergifnis, ensovoorts. Elke begrip bekyk ons ervaring van die heil van ‘n ander kant af, maar volg nie op mekaar nie.

God se betrokkenheid

Kom ons kyk eers na God se betrokkenheid. Wedergeboorte beteken dat God ons as’t ware moet oormaak omdat ons eerste geboorte ons nie kinders van God gemaak het nie. Verlossing beteken dat ons in die wurggreep van die sondemag is en dat God ons daar­uit bevry of verlos. Regverdiging beteken dat ons onder die oor­deel van God staan en dat Hy ons uit genade vryspreek (regverdig verklaar) op grond van Christus se verdienste. Vergifnis beteken dat ons dinge verkeerd gedoen het en deur God kwytge­skeld moet word, weereens op grond van Jesus se werk in ons plek. En dit is tog nie elkeen ‘n ander daad van God wat die een op die ander volg nie. Dis tog seker net elkeen ‘n beskrywing uit verskillende gesigspunte van die een groot ingryping van God in ons lewe om ons deel te gee aan sy heil.

Ons verantwoordelikheid

En die ander lys? Is dit nie in dieselfde sin ‘n beskrywing uit ver­skillende gesigspunte van ons verantwoordelikheid nie? Om te glo beteken tog dat ons op God vertrou. Om ons sonde te bely is om te erken dat ons verkeerd gedoen het, om vergifnis vir ons sonde te vra op grond van Jesus se offer. Om Jesus aan te neem as ons Verlosser is eenvoudig nog ‘n keer geloof, vertroue op Hom as die Een wat ons saak by God reggemaak het en ons uit die mag van die duiwel en die dood bevry het. Ook hierdie begrippe bied dus net verskillende gesigspunte op ons toegang tot die heil, hierdie keer van die mens se kant af gesien.

‘n Mens kan dus die begrip heilsweg verkeerd verstaan asof dit ‘n lang treinspoor is met baie stasies waardeur ons lewenstrein een na die ander stoom. Maar dit is eerder die wyse waarop ons in die heil deel. Dit is so ‘n ryk ervaring dat die Bybel baie woorde gebruik om dit van verskillende kante af te verduidelik. Maar dit gaan om een saak.

Skrywer: Prof Adrio König