Vrees vir die Here as bron van wysheid? – Kobus Kok
As mens so na die jong vrou op die foto kyk kan mens jouself vra wat sy eendag sou word? Sommiges antwoord dan dat sy ‘n sangeres sou word. Ander antwoord dat sy ‘n moeder sou word en sien haar met haar vier kindertjies vir wie sy kos in die borde aan die tafel skep. Meeste mense is verras as mens vertel dat hierdie jong dame later bekend sou staan as ‘n moeder van ‘n ander aard – Moeder Teresa. In die skatkamers van haar gebedshart sien mens hoe God haar ‘n hart gegee het vir ander mense. Ons ken haar immers as die ou vrou in die vuil strate van Calcutta.
Wat presies bedoel die Bybel met die woorde in Psalm 111:10 en op ander plekke dat vrees vir die Here die begin van wysheid is? Wel, dit is die wegspringplek en eindstreep van die geestelike lewensresies, die bron van ware wysheid.
So paar jaar gelede moes ek besluit of ek regte en bedryfsielkunde sou studeer of teologie. Ek was by ’n kruispad in my lewe. Daardie dag (1997) preek Prof Jan van der Watt in my vader se gemeente in Mondeor in Johannesburg. Hy preek die dag oor hoe ou Job alles verloor en hoe God in Job se verhaal met diepe wysheid na die mens kom. Uiteindelik gaan jou lewe nie oor jou nie, maar oor God. Dit gaan oor die ontdekking van God se wysheid en God se plan vir jou lewe. Rondom dieselfde tyd gee my pa vir my die boek van Bob Buford oor “Success to Significance”. Dit is ‘n uitstekende boek wat gaan oor die wysheid wat suksesvolle mense ontdek het wat in die tweede helfde van hulle lewe van sukses na betekenisvolheid beweeg het en ‘n verskil in die wêreld gaan maak het. In die eerste helfde van die lewe het hulle die resies van die lewe met vlieënde vaandels gewen, en nou gee hulle weer terug. Net daar het ek besluit om dit nie op 55 of 60 te begin doen nie, maar op 19. In vele opsigte het ek op ’n jong ouderdom dus hierdie vrae begin vra. Wat is die verskil tussen sukses en betekenisvolheid? Uiteindelik sou ek toe besluit om teologie te gaan studeer in 1998 omdat teologie vir my op daardie stadium die veld was waar jy jou ten volle kon wy aan God en dit nie oor jou gaan nie, maar oor God. Tien jaar later maak ek my doktorsgraad klaar en word ek aangestel as die opvolger van Jan van der Watt by die Universiteit van Pretoria. Hoe ironies dat God so werk? God het wysheid gehad wat ons daardie tyd nie kon sien of eers van droom nie.
Intussen het God ons gesin op verskeie reise geneem. Ons het, soos baie ander mense, die sukses en krisistye van die lewe op verskillende vlakke beleef. So het ons as gesin na sewe jaar in die bediening en sewe jaar in die akademie die roeping aanvaar om alles in ons Vaderland (familie, my vrou se besigheid, etc) op te gee en na België te verhuis vir ’n onseker toekoms in ’n fakulteit wat skaars kop bo water hou. Ons weet letterlik nie of ons oor ’n jaar of twee nog hier sal kan wees nie. Ons is in liminaliteit en op God se klok, terwyl ons harte soms (amper elke tweede dag) draaie na die Suide maak as ons die son en ons mense mis. Nou die dag wou ons kleinste seuntjie Heinrich (4 jaar oud) nie skool toe gaan nie. Onder sy krokodiltrane heen vra ons hom waarom hy nie wil gaan nie. “Vandaag is opa en oma dag, en ik heb geen opa of oma…,” sê hy in sy Afri-Flaamse aksent. Hy voel skaam en alleen, anders as die res van sy maatjies, want hy is ‘n oupa en ouma-weeskind. En al sy maatjies weet dit ook – want toe hulle in die vorige week geskenkies vir oupa en ouma moes maak het almal alreeds verneem dat sy oupa en ouma nie gaan kom nie omdat hulle vêr in Afrika woon. By die skool gekom sê een van die juffrouens vir my vrou: “Geen ouders mogen het concert bijwonen, alleen opa en oma’s”. Soos enige ander ouer huil my hart saam as my kind se hart pyn – veral as my keuses sý lewe raak.
Maar in die proses van ons oorgee aan God en wat ons glo Sy plan is met ons, het Hy deure oopgemaak wat ons nooit in ons wildste drome kon indink nie en kan ons jongmense oplei wat Europa se Christelike wortels gaan vernuwe. Ek word voorgestel aan ministers van buitelandse sake en dien as persoonlike raadgewer vir ‘n ander minister. Terselfdertyd is daar vir ons ’n reuse verlies in ons wegbeweeg van familie, in ons onsekerheid oor ons finansiële toekoms, ensomeer. Kort nadat ons na België gekom het is my vrou se vader onverwags oorlede kort voordat hy vir ons sou kom kuier. Min het ons geweet dat toe ons op die vliegtuig klim dit die laaste keer sou wees wat ons hom sou sien. Kort daarna is ons oudste seun met autisme gediagnoseer, maar ontdek ons die wonder dat hy hier kan skoolgaan in ‘n skool wat spesialiseer in autisme. Teen dusketyd is my ouma oorlede en ons kon nie op die begrafnis wees nie, het my vader ‘n hartaanval gehad en kon ons nie daar wees in die krisistyd in die hospitaal nie. Maar meer as ooit is ons as gesin ‘n hegte eenheid in die vreemde. So is die pad van God ‘n pad wat kom met liminaliteit – ‘n proses van gestroop wees en afhanklik wees – ‘n pad van verlies. Dis nie altyd maanskyn en rose vir die wat ‘n lewe van betekenisvolheid wil leef of wat besluit het om uit die boot te klim en op water te loop in die geloof nie. Geen wonder dat Jesus vir sy dissipels gesê het dat as hulle hom volg, hulle eintlik hulle familie moet groet en dat die dooies hulle eie dooies moet begrawe nie. Dis makliker gesê as gedaan vir ’n mens van vlees en bloed – maar gelukkig is ons ook vol van Sy gees.
So paar dae terug ontmoet ek een van Suid Afrika se mees beroemde besigheidsmanne se dogter wat ook al die ouderdom van my eie ouers is. Sy is baie lief vir die Here. In die motor op pad na hulle hotel in Brussels praat ons oor die hele kwessie van die lewensreis van sukses tot betekenis. Sy noem toe die volgende: “In hierdie geestelike roete ontdek mens dikwels die verskil tussen ‘from success, to significance’ to ‘beyond success and significance to renewed Significant submission to Him’.” Daarmee bedoel sy dat daar ‘n punt kan kom waar mens al die geld in die wêreld kan hê, dit opsy skuif en dit gebruik om werklik ‘n verskil te maak in ‘n poging om werklik “betekenisvol” te leef. Maar sy het ontdek dat mense wat van “success to significance” leef, dikwels nog steeds ‘n sterk ego-sentriese dryf tot “significance” het. Vir haar en ander wat werklik die pad saam met God enduit wil stap het die wysheid deurgebreek dat anderkant sukses en betekenisvolheid, daar nog ‘n fase is wat mens moet deurloop, en dit is dat mens weer moet buig op ‘n tweede naïewe manier voor God as die betekenisvolle Ander (Significant Submission). Dit behels die wysheid wat begin met die vrees van die Here. In die Hebreeuws word die woord Yir’at (יִרְאַ֣ת) gebruik om die gedagte van gesonde vrees of “reverence” mee uit te druk. In Spreuke 9:10 lees ons dat wysheid begin met die vrees van die Here. Wysheid en ‘n betekenisvolle lewe begin daar waar mens jouself weer en weer in die verskillende seisoene van die lewe ondergeskik aan die outoriteit van God stel (Spreuke 111:10). Sulke mense ontwikkel ‘n allergiese spirituele reaksie tot arrogansie en boosheid (Spreuke 8:13) en volgens Spreuke 16:6 vlug hulle graag van mense en dinge wat hulle aflei van God se wysheid – en doen dit in ‘n gees van liefde vir en getrouheid aan God (Spreuke 16:6).
Ons kan dus met vrymoedigheid saam met moeder Teresa en ander wyse mense sê:
“Reverence (yir’at in Hebrew) is the beginning of wisdom (Ps 111:10), implies an allergic spiritual reaction to anything arrogant and evil (Prov 8:13), departing therefrom in a spirit of love and faithfulness (Prov 16:6).”
Bob Buford se boek Success to Significance is pragtig. Maar daar is ‘n baie diep geestelike groeifase wat nie in die boek bespreek word nie, en dit is die verskil tussen “Success to Significance” en “Beyond success and significance to renewed Significant Submission to Him”. Dít is ‘n lewe van ware betekenis en ware wysheid – wanneer mens ondergeskik raak met alles in jou lewe aan die Missio Dei – die Sending en Plan van God in jou lewe. My oom stuur eendag Oswald Chambers se dagstuk “Instantanious and Insistent Sactification” van 08 Februarie aan my. Die dagstukke gaan oor volkome heiligmaking met die vraag hoe ver ons bereid is om te gaan vir die Here en die koste daaraan verbonde. Heiligmaking, sê Chambers, behels: “[I]ntense concentration on God’s point of view. It means every power of body, soul and spirit chained and kept for God’s purpose only. Are we prepared for God to do in us all that He separated us for?” [I]t will cost everything that is not of God in us…” Dus, hoe ver is jy bereid om te gaan en te laat gaan, sodat Hy meer en meer in en deur jou kan doen?
Skrywer: Prof. Dr. Dr. Jacobus (Kobus) Kok
Head of Department New Testament Studies
Evangelische Theologische Faculteit Leuven
Belgium
NRF Y1 Research Associate University of Pretoria