Watter taal het Moses gepraat?

Watter taal het Moses gepraat? – Francois Malan

Willie vra:

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Die Bybel gee nie ‘n direkte aanduiding van die taal wat Moses gepraat het nie. Maar uit die antieke geskiedenis en die Bybelnavorsing kan die volgende tentatief afgelei word.

Tussen die jare 1700 en 1600 v.Chr. het die Hyksos (‘regeerders uit vreemde lande’) die regering van die noordelike en middel deel van Egipte oorgeneem. Dit was waarskynlik gedurende hierdie jare wat Josef en sy familie na Egipte toe gekom het. Die Hyksos het uit Sirië en Palestina gekom. Hulle hoofgod was Baal. Hulle het heelwat tegnologiese ontwikkelings na Egipte gebring, o.a. die gebruik van perde en oorlogswaens, en in die tyd het brons al meer bekend geword. Hulle het toegelaat dat die Egiptiese taal as offisiële taal bly geld het, maar kon seker gemaklik met die Jakob-groep, wat ook uit Palestina gekom het, kommunikeer.

In die tydperk nadat die Egiptenare die Hyksos verdryf het, en nog later in die tyd van die briewe wat by Tel-el-Amarna opgegrawe is (geskryf tussen 1400-1350 v.Chr. tydens die regering van Amenhotep IV, genoem Ignathon/Agnathon, die skoonvader van die bekende Tutankamen) was die algemene omgangstaal oud-Egipties. Maar offisiële dokumente, met o.a. opdragte van die farao en sy hoofmanne aan hulle Egiptiese goewerneurs in Palestina, was geskryf in Akkadies, die ou taal van Mesopotamië. Die 382 Amarna kleitablette is geskryf in die spykerskrif wat in die Akkadies van Mesopotamië gebruik is.

Die oud-Hebreeus waarin Eksodus 15 en Rigters 5 geskryf is, is in Kanaänitiese skrif geskryf en dateer uit die tyd van konings Dawid en Salomo (1000-931 v.Chr.). Die standaard Hebreeus waarin die meeste van die Hebreeuse Bybel geskryf is, dateer uit die laaste jare van die konings van Juda en die tyd van die ballingskap in Babel en word klassieke Hebreeus genoem (630-430 v.Chr.). Die laat-Bybelse-Hebreeus, waarin Esra en Nehemia geskryf is, begin na die ballingskap, en is in Aramese skrif geskryf, die skrif waarin die Hebreeuse Bybel vandag geskryf is. Daniël 1:1-2:4a en 8-12 is in Hebreeus geskryf, maar 2:4b-7:28 is reeds in Aramees.

Die teorie is dat die eerste vyf boeke van die Bybel en die geskiedenis daarna, eintlik geskryf is in die tyd wat strek vanaf Dawid (1000 v.Chr.) tot na die ballingskap in Babel. In dié tyd het klassieke Hebreeus sy bloeityd beleef. Die skrywers van die boeke in die Ou Testament het as bronne gebruik gemaak van mondelinge oorlewerings, ou geskrifte, en gedeeltes in Eksodus wat deur Moses self opgeteken is, bv. die tien gebooie.

Hebreeus het ontwikkel uit Aramees, wat in Mesopotamië gepraat is, bv. in Haran waar Abraham vandaan gekom het, en in Paddan-Aram (die gebied van Aram) waar Rebekka vandaan kom (Gen 25:20) en Jakob vir twintig jaar gebly het (vgl. Deutr. 26:5). In Kanaän het hulle die taal van die Kanaäniete opgeneem en so het die taal van die Hebreërs ontstaan. In Genesis 14:13 word Abraham ‘n Hebreër genoem (‘vreemdeling’ of soos die Jode beweer, as afstammeling van Heber uit die nageslag van Sem (Gen. 10:21). Na 400 jaar in Egipte het hulle van ou-Egipties opgeneem in hulle taal. Tydens die 70 jaar in ballingskap in Babel is nog Aramese woorde oorgeneem. Later word Aramees die omgangstaal in die hele Midde-Ooste, en moes die Hebreeuse Ou Testament vir die Jode van Jesus se tyd in Aramees getolk word.

Dit is te betwyfel dat Moses die klassieke Hebreeus van die laaste Judese konings en die ballingskap in Babel sou gepraat het, wat in die grootste deel van die eerste vyf boeke en die res van die Ou Testament geskryf is. Na 40 jaar in die farao se paleis kon hy waarskynlik oud-Egipties praat. Na nog 40 jaar in Midian en getroud met Sippora het hy seker die Aramees van die Midianiete gepraat (hulle was afstammelinge van Abraham en Ketura se seun Midian Gen.25:1-2). Na die volgende 40 jaar saam met die Israeliete in die woestyn het hulle seker ‘n vorm van Aramees onder ou-Egiptiese invloed gepraat.

Skrywer: Prof Francis Malan